[Vujinović SnježanaUčesnik]

Organska materija zemljišta predstavlja izvor hraniva koja procesom mineralizacije prelaze u oblike koji su pristupačni za biljke. Iz nepristupačnog oblika za biljke, hraniva se oslobađaju isključivo delovanjem mikroorganizama, pa su klimatski faktori kao što su sadržaj vlage, temperatura, aeracija…zapravo ti koji određuju nivo aktivnosti mikroorganizama i veoma često su i limitirajući faktor procesa mineralizacije. Stvaranje humusa je dugotrajan i kompleksan proces koji zavisi od mnogih  faktora kao što su geološki supstrat, klima i vegetacija i zato je veoma važno da se utiče na očuvanje i povećanje unosa organske materije u zemljište. S obzirom da privođenje zemljišta kulturi dovodi do postepenog smanjenja organske materije u zemljištu jedan od načina održavanja nivo humusa u zemljištu je i unošenje stajnjaka u kombinaciji sa žetvenim ostacima.

Količina organske materije u zemljištu utiče na rast, razvoj i produktivnost biljaka kao i na povećanje njihove tolerantnosti prema mrazu, suši i drugim stresnim uslovima sredine. Takođe, stajnjak utiče i na poboljšanje fizičkih, hemijskih i bioloških osobina zemljišta posebno onih koja su izložena intenzivnoj biljnoj proizvodnji. Primenom stajnjaka na teškim zemljištima ona postaju rastresitija i lakša za obradu, a laka, peskovita zemljišta, kompaktnija i otpornija na destruktivne procese erozije zemljišta.

Kvalitet stajnjaka zavisi od vrste domaće životinje, prostirke i njegove zgorelosti, odnosno starosti. Konjski i ovčiji su pogodniji za teža i hladnija zemljišta, imaju veći sadržaj azota, fosofora i kalijuma i više suve materije. Goveđi i svinjski su bogatiji vodom, hladniji su i kiseliji, pa se sporije razlažu i pogodniji su za laka, peskovita zemljišta.

Zgoreli stajnjak je bolji u odnosu na svež, nezgoreli stajnjak, jer sadrži više hranjivih sastojaka neophodnih za biljnu ishranu. Nezgoreli stajnjak u zemljištu postepeno „sazreva“, pri čemu se troši kiseonik iz zemljišta. Ovakav postupak ima mnogo negativnih posledica, kao što su formiranje neadekvatne strukture zemljišta, nepovoljne pH vrednosti kao i neodgovarajuća ishrana biljaka u toku zrenja stajnjaka u zemljištu.

Zbog postepenog oslobađanja hraniva, stajnjak ima produženo dejstvo. Na teškim zemljištima ono obično traje četiri-pet godina, na ilovačama tri do četiri, a na lakim dve do tri godine. S obzirom da stajnjak gubi u svojoj hranljivoj vrednosti ukoliko je vreme utovara, transporta, rasturanja i zaoravanja dugo, potrebno da se u što kraćem vremenskom periodu obavi rasturanje i zaoravanje stajnjaka kako bi gubici hraniva bili što manji.

Snježana Vujinović, dipl.inž.

 

[Autor]

Članci