[Popadić MilicaUčesnik]

Zemljišni mikroorganizmi
Mikroorganizmi pripadaju grupi živih organizama široko raspostranjenih u prirodi. Stalno su prisutni u zemljištu, vodi, vazduhu, telu čoveka, životinja i biljaka kao i u mnogim hranljivim proizvodima, što ističe njihovu posebnu ulogu u prirodi. Njihovim delovanjem dolazi do razlaganja organskih materija i neprekidnog kruženja materije i energije u prirodi. Od njihove aktivnosti zavise sva najbitnija svojstva zemljišta, pre svega njihova struktura i plodnost, pri čemu najvažniju ulogu u ovim procesima imaju heterotrofne bakterije i gljive. Razlike u njihovoj brojnosti zavise od prisustva i prirode organske materije unete u zemljište, načina obrade, đubrenja, vrste biljke, proizvoda metabolizma drugih mikroorganizama i niza abiotičkih faktora kao što su pH vrednost, vlažnost zemljišta, prisustvo teških metala, pesticida i drugih štetnih materija za mikroorganizme.
Organsku materiju čine veoma složena i raznovrsna organska jedinjenja. Mikroorganizmi svojom aktivnošću enzimatskim putem razlažu i najsloženija organska jedinjenja; proteine, ugljene hidrate, masti, celulozu, hemicelulozu, lignin i dr. do prostijih organskih jedinjenja koja im služe kao hrana i energetski materijal. Transformacija organskih materija mikroorganizmima odvija se nizom sukcesivnih biohemijskih procesa u dva osnovna pravca i to mineralizacije i humifikacije. U procesu mineralizacije složena organska jedinjenja se razlažu do H2O, CO2, NH3,HNO3, H2SO4, H3PO4 i mineralnih soli kao krajnjih proizvoda. U tim procesima iz organske materije se oslobađaju biogeni elementi N,P,K,Ca, Mg,S, energija kao i mnogi mikroelementi neophodni u ishrani biljaka. Proizvod procesa humifikacije je humus kao najvažniji deo fizičkih, hemijskih i bioloških osobina zemljišta. Povećanje količine humusa znači i povećanje energije u zemljištu koja omogućava zemljišnim mikroorganizmima sintezu novih organskih materija.. Poseban značaj imaju bakterije u procesima nitrifikacije, oksidacije sumpora i fiksacije atmosferskog azota dok gljive imaju glavnu ulogu kao humifikatori u kiselim, odnosno bakterije u neutralnim zemljištima. Humusne materije u zemljištu su podložne mineralizaciji pri čemu se oslobađa CO2, NH3, nitrati, fosfati, sulfati i druga mineralna jedinjenja neophodna u ishrani biljaka.
Većina zemljišnih mikroorganizama, a posebno rizosferne bakterije pripadaju izrazitim heterotrofima koje za svoj razvoj zahtevaju lakopristupačna organska jedinjenja. Osnovni prirodni izvori organske materije su biljni ostaci koji neprestano dospevaju u zemljište, posebno u plodoredu, a njihov uticaj na zemljišne mikroorganizme ne zavisi samo od količine organske materije već i od kvalitativnog sastava. Proces mineralizacije je brži ukoliko ima više azota, ugljenih hidrata, aminokiselina i proteina u biljnim ostacima a sporiji ukoliko ima više celuloze, lignina i fenolnih jedinjenja.
Sadržaj organske mateije i mikoorganizama su glavni faktori kvaliteta zemljišta. Najpovoljnija fizičko-hemijska svojstva za mikroorganizme u zemljištu su zemljišta neutralne reakcije, dobre strukture, povoljnih vodno-vazdušnih svojstava (60-70% vode u porama) i sa sadržajem organske materije iznad 2%. Zastupljenost mikroorganizama je sezonskog karaktera – najveća brojnost i aktivnost je u proleće i ranu jesen, kada ima dovoljno vlage i kada su temperature 20-30ºC i to u zemljištu do 40 cm dubine, gde ima dovoljno kiseonika i organske materije. Kako bi se umanjili negativni efekti intenzivne poljoprivredne proizvodnje primenjuju se mikroorganizmi koji bi delom mogli zameniti mineralna đubriva i pesticide. Čiste kulture mikroorganizama primenjuju se za proizvodnju mikrobiloških đubriva, stimulatora rasta biljaka i preparata za zaštitu od bolesti i štetočina.
Milica Popadić, savetodavac za ratarstvo i povrtarstvo
PSSS ,,Poljosavet” doo Loznica

[Autor]

Članci