[Despotović DušanUčesnik]

Postojanje bilo kakvog oblika udruživanja poljoprivrednih proizvođača u cilju realizacije proizvodnje i plasmana svojih poljorivrednih proizvoda je jedan od najvažnijih činilaca poljoprivredne proizvodnje. S’početka 90-tih, tačnije 90.tih, prestale su sa radom Zadruge, koje su do tada oko sebe okupljale poljoprivrednike, organizovali proizvodnju, vršili otkup, a neke i prerađivale poljoprivredne proizvode. Najčešće su bile lokalnog karaktera,oko sebe su okupljale meštane dva do tri sela, čije su proizvode otkupljivali. Tako da je na teritoriji jedne opštine, postojalo i do desetak zadruga. Proizvodnja i plasman svih proizvoda su bili realni i očekivani.Raspadom Jugoslavije, postojanje velikog broja zadruga je dovedeno u pitanje. Tržište se smanjilo, nije bilo više velike vojske, milicije, plasmana proizvoda u druge republike, a i pojavili su se vlasnici dobrog dela zadružnog zemljišta. Raspale su se i zadruge, imovina je podeljena preko noći a poljoprivrednici su bili ostavljeni na milost i nemilost “tržišnoj poljoprivredi”. Okrenuti sami sebi, postali su nepoverljivi prema bilo kojem “glasu razuma” . Nepoverljivi čak i prema merama za unapređenje poljoprivredne proizvodnje MPŠV RS. Mali deo poljoprivrednih proizvođača, shvatio je da ukoliko je sitan proizvođač kvalitetnih proizvoda ne može opstati na tržištu. Konkurencija sitnih je velika, proizvodnja im je skupa. Rešenje je ukrupnjavanje poseda, a samim tim povećanje proizvodnje, smanjenje njenih troškova i dobijanje veoma kvalitetnih gotovih proizvoda.Kako animirati poljoprivredne proizvođače da se oslone jedni na druge, udruže svoja proizvodna sredstva, kako bi opstali u “tržišnim uslovima”?!Udruženje?Zadruga?Udruženje je već dosta zastupljeno ali naši proizvođači vape za zadrugama, koje imaju veći težinu u poljoprivrdenim poslovanjuRegistracija zadruga je relativno lagana.Ali pravi problem je realizacija proizvodnje i poslovanja.Možda bi jedno od rašenja bilo da lokalne samouprave, organizuju , podpomognu osnivanje Zadruge na svome području. Lokalna samouprava bi obezbedila mesto, prostorije i uzela udela u osnivačkoj skupštini. Aktivno bi učestvovala u svim poslovima, a nakon pete godine postojanja, kada zadruga stane na svoje noge, lokalna samouprava bi se lagano izvlačila iz posla upavljanja zadrugom.Za to vreme, obezbedila bi potrebna sredstva za nabavku potrebne opreme, putem svoga fonda za razvoj. Zadruga bi objedinjavalja proizvođače ratarsko- povrtarskih proizvoda, voćarskih i stočarskih preko svojih mesnih ogranaka.Svaki ogranak, bi morao da ima tačne podatke o proizvodnji na svom području, i količinama proizvoda koji su u opticaju. Bili bi propisani standardi u svim proizvodnjama kojih bi zadrugari morali da se pridržavaju. Kontrolu bi sprovodila stručna savetodavna služba. Analize zemljišta i preporuke za đubrenje bi bile obavezne za sve proizvodnje. Služba za zaštitu bilja bi obilaskom terena davala preporuke za tretiranja i vodila računa o potrebnim količinama preparata. Bio bi dat akcenat na organsku proizvodnju u onim delovima gde je to nalpogodnije obaviti.Zavisno od količina i potreba, radila bi se prerada povrća i voća, u cilju dobijanja gotovih proizvoda.U tu svrhu svaki proizvod bi nosio prepoznatljivo obeležje. Takva zadruga bi terbala da ima i svoje ili da bude usmerena na hladnjače, klanice i mlekare u svom području, koje bi se ugovorima indirektno preko zadruga vezali sa proivođačima. Dobijanjem informacija o količini potrebnih sirovina od prerađivačkih kapaciteta, zadruga bi dobila kvote koje njeni zadrugari treba da ispune. Time bi se delu proizvođača obezbedio siguran plasman, a ostatak proizvoda plasirao na druga tržišta. Finansiranje zadruga bi moglo da bude od strane MPŠV. Subvencije koje se daju nisu male. Njih treba usmeriti na podizanje prerađivačkih kapaciteta, izgradnju putne infrastukture,obnovu zadružnih objekata, kako bi što veći broj mladih imao razloga da ostane na selu.

Dušan Despotović dipl ing ratastva i povtrarstva

[Autor]

Članci