[Šućević SvetlanaUčesnik]

Virus žute patuljavosti jecma ( Barley yellow dwarf virus – PAV, BYDV–PAV) je jedan  od najrasprostranjenijih virusa na pšenici i predstavnik je roda Luteovirus, fam. Luteoviridae. U našoj zemlji je 1990.–tih godine utvrdeno prisustvo BYDV na pšenici, jecmu i kukuruzu. Štete koje izaziva virus žute patuljavosti ječma na pšenici varirajuiz godine u godinu   i zavise pre svega od prisustva i brojnosti vektora, faze razvoja biljaka u kojoj je došlo do zaraze kao i od osetljivosti sorte pšenice. Gubici  u proizvodnji pšenice krecu od 15–20% pojedinih godina, pa sve do preko 40%. Domaćini ovog virusa su: ječam, pšenica, kukuruz i ovas. Pored gajenih biljaka, domaćini ovog virusa su i jednogodišnje i višegodišnje trave: Agropyron glaucum, A.repens, Poa anua, Lolium multiflorum. Na zaraženim biljkama pšenice javlja se zlatnožuta obojenost najmladeg lišca koja se širi od vrha i oboda ka osnovi liske, što je simptom karakteristican za zaraze izazvane ovim virusom i na drugim biljkama domacinima. Zaražene biljke zaostaju u porastu i kržljave su. U slucaju ranih infekcija biljke dostižu samo trecinu normalne visine i retko formiraju klasove. Važno je da od momenta nicanja strnih žita jednom nedeljno  u narednom periodu obići i pregledati parcele pod pšenicom. Beskrilne forme vaši prenose virus sa zaraženih na susedne nezaražene biljke što uslovljava pojavu žutih oaza, nepravilno rasporedenih u usevu. Krilate forme, formiraju se kada se populacija vaši prenamnoži ili usled sušenja i propadanja biljaka domacina, prenose virus na vecu udaljenost migrirajuci u potrazi za novom biljkom hraniteljkom. Zbog toga izvor infekcije može da bude lokalni ili na velikoj udaljenosti od zaraženog useva. Kada je u pitanju zaštita preporucuju se sledece mere: Nakon žetve useva neophodno je zaorati sve samonikle biljke jecma, ovsa i pšenice, kao i uskolisne korove koji omogucavaju održavanje virusa tokom letnjeg perioda. Alternativno, uništavanje samoniklih biljaka i korova domacina virusa može se obaviti i primenom herbicida najkasnije 10 dana pre setve; Pravilan odabir vremena setve. Primena insekticida. Primenom pesticida iz grupe aficida može se smanjiti populacija vaši na korovima oko useva i na taj nacin spreciti pocetne zaraze useva. Takode, tretiranje samih useva može se zaustaviti sekundarno širenje vaši u usevu, a samim tim i virusa. Najkorisnija mera u borbi protiv biljnih virusa, pa i u kontroli oboljenja koje izaziva BYDV–PAV predstavlja selekcija i gajenje otpornih i tolerantnih sorti.

[Autor]

Članci