[Petrović MirjanaUčesnik]

Potato leaf roll virus – virus uvijenosti lišća krompira je rasprostranjen svuda gde se gaji krompir. Zabeležen je u Sloveniji prvi put 1925.godine. Spada u grupu najštetnijih virusa krompira. Sađenjem zaraženih krtola, prinos se smanjuje za 80%. Pored krompira, može da zarazi još 56 biljnih vrsta među kojima su duvan, paradajz, paprika, datura i drugih. Kod ovog virusa postoje sojevi koji prouzrokuju različite simptome kod obolelih biljaka.
Kod obolelih biljaka simptomi virusne zaraze ispoljavaju se na lišću a mogu se javiti i na krtolama i u zavisnosti su od sorte, soja, uslova uzgoja, kao i činilaca spoljne sredine. Simptome uvijenosti lista mogu prouzrokovati i neki drugi činioci, kao što je poremećaj u sastavu hranljivih materija, strukture i reakcije zemljišta. Kod obolelih biljaka uočavaju se primarni i sekundarni simptomi. Primarni simptomi, koji nastaju na biljkama zaraženim u toku vegetacije, ispoljavaju se na vršnom lišću koje se uvija prema licu, postaje uspravno i svetlije boje. Osnova lišća, zavisno od sorte, može biti plavoljubičasta ili crvenkasta. Simptomi su izraženi kod ranijih zaraza. Sekundarni simptomi se ispoljavaju kod biljaka izniklih iz zaraženih krtolai u zavisnosti su od virulentnosti sojeva i osetljivosti sorata. Kod biljaka zaraženih blagim sojevima gornje lišće je uspravno i hlorotično, a donje uvijeno u obliku kašike, na kome se kasnije duž ivica javljaju nekrotični delovi. Zaražene biljke zaostaju u porastu. Virulentni sojevi izazivaju obezbojavanje i jako uvijanje liski i kržljavost biljaka. Na poprečnom preseku stabla i krtola oboleleih biljaka uočava se nekroza floema, koja onemogućava normalan odvod asimilativa i zato se u lišću gomila skrob koji izaziva uvijanje liski. Obolele biljke obrazuju mali broj sitnih krtola, neupotrebljivih za sadni materijal i bez vrednosti za potrošnju.
Zaražene krtole u kojima se virus održava i prenosi predstavljaju osnovni izvor zaraze. U toku vegetacije prenosioci virusa su biljne vaši koje ga prenose na perzistentan način. Ne prenosi se mehanički niti semenom zaraženog krompira. Vilina kosica je takođe prenosioc ovog virusa. Opšta mera u proizvodnji je korišćenje zdravih krtola, koje se kao sadni materijal, moraju proizvoditi u posebnim uslovima. Suzbijati vaši insekticidima sa brzim dejstvom kako bi se sprečio prvi let vašiju. Da bi se sprečile kasnije zaraze, biljke je neophodno zaštititi insekticidima uoči drugog leta vašiju. Ako su primarne zaraze jake, neophodno je uništiti zaražene biljke, da bi se uklonio izvor zaraze i pristupiti ranijem vađenju krtole. Obavezna je sadnja naklijalih krtola, čime se postiže raniji početak vegetacije oko 14 dana. Gajiti otporne, odnosno manje osetljive sorte.

[Autor]

Članci