Pod vazdušnim režimom zemljišta podrazumeva se njegova sposobnost da reguliše stanje gasovite faze u odnosu na potrebe i zahteve kulturnih biljaka. Vazdušni režim kao pojam obuhvata ne samo sadržaj vazduha u zemljištu u kvantitativnom već i u kvalitativnom pogledu. Postoje značajne razlike između zemljišnog i atmosferskog vazduha. Zemljišni vazduh je redovno bogatiji u ugljen-dioksidu. Povećana koncentracija ugljen-dioksida u zemljišnom vazduhu je rezultat aktivnosti mikroorganizama u procesu mineralizacije organske materije, određenih hemijskih procesa i disanja korena biljaka. Sem toga zemljišni vazduh je zasićen vodenom parom. Sadržaj vazduha u zemljištu se neprekidno menja. Promenama su naročito podložni kiseonik i ugljen-dioksid. Kiseonik se troši u procesima disanja korena i aerobnih mikroorganizama, a ugljen-dioksid se stvara u procesima disanja i razlaganja organske materije. Vazduh u zemljištu se nalazi u grubim porama, adsorbovan za čestice zemljišta i rastvoren u vodi. Vazduh u porama je bogat u kiseoniku, dok rastvoreni gasovi sadrže puno ugljen-dioksida što omogućava da se u zemljištu odvijaju istovremeno dva suprotna procesa: aerobni i anaerobni. U aerobnim uslovima u zemljištu preovlađuju oksidacioni procesi: organska materija se razlaže potpuno, soli amonijaka prelaze u nitrate i nitrite, sumporova jedinjenja u sulfate. U anaerobnim uslovima prevagu imaju procesi redukcije, koji su često štetni za kulturne biljke. Koncentracija ugljen-dioksida u određenim uslovima može značajno da se poveća. Smatra se da veća koncentracija ugljen-dioksida preko 1% deluje nepovoljno na biljke. Najčešće u zemljišnom vazduhu koncentacija ugljen-dioksida je veća od one koja bi bila povoljna za biljku. Zbog toga je nužna izmena zemljišnog sa atmosferskim vazduhom. Taj proces izmene gasova naziva se aeracija.Razmena gasova se odvija pod uticajem različitih faktora.
Božović Nebojša
Božović Nebojša