[Sreten DanilovićUčesnik]

Većina sorti pšenice, koja se u Srbiji gaji, otporna je na niže temperature i golomrazice,
pri čemu dolazi do pojave odbacivanja liski, ali to ne ostavlja veće posledice na prinos, osim u
nekim ekstremnim slučajevima poput dužih golomrazica, praćenih veoma niskim
temperaturama. Otpornost na niske temperature i mraz pšenica stiče tokom izvesnog
vremenskog perioda – perioda kaljenja. Period kaljenja ima dve faze. Tokom prve faze
intenzivno se nakuplja šećer u toku sunčanih, jesenjih i zimskih dana, a tokom druge faze dolazi
do potiskivanja vode iz ćelija i na taj način snižava se tačka mržnjenja.
Uticaj niskih temperatura na usev pšenice zavisi od više faktora, najbitniji su:
– Vreme setve je svakako jedan od najvažnijih faktora. Suviše rana setva može dovesti do toga
da usev uđe u fazu mirovanja mnogo razvijeniji nego što bi trebalo, posledice ovoga može biti
povećana osetljivost prema niskim temperaturama. Međutim i kasna setva nije povoljna za
prezimljavanje, jer usev u zimski period ulazi nedovoljno razvijen.
– Mineralna ishrana, a naročito ishrana azotom, može negativno da utiče na prezimljavanje, jer
obilna ishrana ovim elementom dovodi do povećanja sadržaja belančevina i vode, a
istovremeno do smanjenja sadržaja šećera. Takođe, i neadekvatna ishrana fosforom ima loš
uticaj, kao i loša snabdevenost kalijumom, u tom slučaju dolazi do smanjenja sadržaja šećera u
listovima i čvoru bokorenju, čime se direktno utiče na smanjenje otpornosti prema mrazu.
– Fizičke osobine zemljišta i njegova vlažnost, mogu takođe negativno uticati na prezimljavanje
pšenice, tako da izrazito vlažna i previše rastrešena zemljišta, kao i ona lakšeg mehaničkog
sastava, mnogo brže odaju toplotu, usled čega dolazi do propadanja biljaka.
– Kaljenje je bitan faktor koji utiče na prezimljavanje useva. Samo kaljenje je sastevni deo
stadijuma jarovizacije i ukoliko neka sorta nije prošla taj proces, neće moći da izdrži niske
temperature, iako genetski poseduje otpornost prema mrazu.
– Dubina setve, može biti bitan faktor koji utiče na prezimljavanje, naime, plitka setva smanjuje
otpornost prema mrazu, zato što se čvor bokorenja nalazi skoro na površini i time je direktno
izložen uticaju niskih temperatura. Takođe, ukoliko se radi o dubljoj setvi ( dublje od 4 cm),
smanjuje se otpornost prema mrazu, jer se biljka slabije razvija i teže se probija kroz debeli sloj
zemlje.
– Na otpornost prema mrazu utiču i drugi faktori spoljne sredine, jedan od bitnih činilaca je
snežni pokrivač, koji je vrlo dobar izolator od niskih temperatura. Tako, ako se tokom zime,
formira i manji snežni pokrivač, biljke mogu da izdrže temperaturu i do -20 C, dok bez snega, i
temperatura od -10 C, ako traje duže (golomrazica), može prouzrukovati oštećenje useva.
– Na prezimljavanje biljaka imaju uticaj i njihovo zdravstveno stanje, stanje zemljišta, kao i
ekspozicijan terena.
Sreten Danilović dip.inž.

Prilozi:

1. 

   images.jpg
   

[Autor]

Članci