[PSSS Smederevo]

Paradajz je jedna od najčešćih i ekonomski najznačajnih povrtarskih vrsta. U Srbiji se gajina oko 20.000 ha, sa ostvarenom proizvodnjom u proseku oko 9 t/ha. Razlozi ovako niskih prinosa, nisu u genetskom potencijalu sorti i hibrida, već u neadekvatnoj tehnologiji gajenja i primeni mineralnih djubriva i sredstava za zaštitu bilja. Na području Vojvodine i uz rečne doline centralne Srbije, sa obiljem vode i klimatske prilike omogućavaju da se postignu prinosi od 50-80 t/ha ploda. Proizvodnja i potrošnja pradajza u svetu iznosi 15 kg po stanovniku. U razvijenim zemljama severna Amerika, 35 kg po stanovniku. Evropske zemlje po stanovniku 27kg. Najveća potrošnja paradajza je u Grčkoj 140 kg po stanovniku. U Vojvodini je prosečna proizvodnja 6.000 ha i proizvodnja oko 60.000 t/ha.

USLOVI USPEVANJA Paradajz se može gajiti na području Srbije i Crne Gore, gde je temperatura najmanja 15 stepeni C najmanje i 150 dana do 35 stepeni C. Najviše. Na temp. Od 9 st C , prestaje rast biljaka i mogu izdržati do 1,1-1,3, oštećuju plodove. Noćna temp.1 6-18 st.C, dnevna od 22-25 st, C. Poleganje rasada, temp. 10-12 st.C.

POTREBE ZA VODOM Pradajz troši 300-400l /vode, za 1 kg suve materije. Ako je relativna vlažnost vazduha manja od 50°C, dolazi do opadanja cvetova i formiranih plodova. Vlažnost zemljišta treba održavati redovnim navodnjavanjem, provetravanjem biljaka itd. Veštačka oplodnja pčelama , simulatori rasta (Tomatin 0.5-08%), vibratori isl. Tretirati 3-5 dana biljke paradajza po dr Damjanoviću.

IZBOR SORTI I HIBRIDA Na sortoj listi poljoprivrednog šumskog bilja na prostoru Srbije i Crne Gore se nalazi 78 sorata i hibrida paradajza. Selekcijom i stvaranjem novih sorata se bave instituti : Institut za ratarstvo i povrtarstvo u Novom Sadu, Centar za povrtarstvo Smed. Palanka i Superior DOO Velika Plana.

PLODORED I IZBOR ZEMLJIŠTA ZA PROIZVODNJU PARADAJZA Plodored najmanje 4 godine, za visoke kategorije i do 6 godina u rotaciji. Dobri predusevi su mahunarke tipa grašak, pasulj, soja (uslov bez tretiranja Pivotom), loši predusevi su: krompir, paprika, plavi patlidžan, duvan, lucerka i krastavac. Potreban PH od 6.5 do 7.5, sadržaj kreča do 5%, ispod 1% ne gajiti. Može se gajiti na zemljištima sa više od 2% humusa uz unošenje zgorelog stajnjaka minimalno 40t/ha i živinsko đubrivo 3-4 puta manje 10t. 1t ploda iznosi 2.4kg N, 0.9kg P2O5 i 3.5kg K. Prinos od 60t po hektaru iznosi 144kg N, 54kg P, 210kg K, 70-80kg Ca i 70kg Mg. Berba plodova paradajza je kada je zrelost veća od 70%.

Pripremio Vitić Miroljub

Autori Instituta za ratarstvo i povrtarstvo Novi Sad Zbornik radova-Vol 43 , 2007.g

[Autor]

Članci