[Marinković DejanUčesnik]

Jednogodišnji prirasti stabla jagode-bokornice početkom vegetacije preuzimaju životne funkcije bokora, aktivnošću sopstvenog korena i razvojem sopstvenih vegetativnih i generativnih pupoljaka. Na taj način aktivnost svake bokornice je autonomna, što ukazuje na veliki značaj tehnologije gajenja čiji bi prevashodni cilj trebalo da bude dobijanje pojedinačno dobro razvijenih bokornica u bokoru do ulaska u period mirovanja tokom prve i druge godine života zasada.
Generativni pupoljci jagode u periodu mirovanja imaju izdiferencirane primordije cvetnih drški za začecima cvetova i vegetacione kupe u bazi lisne drške, u čijem pazuhu je izdiferencirana i cvetna drška. Stepen diferenciranosti generativnih pupoljaka ogleda se u broju začetih cvetnih drški i razvijenosti začetaka pojedinačnih cvetova na različitim porecima grananja cvasti. Generativni pupoljci jagode diferenciraju se na vrhu konusa porasta u uslovima kratkog dana i imaju složenu građu. U toku proleća iz njih se razvijaju cvetne drške sa cvastima, a iz vegetacionih kupa čisto vegetativnih pupoljaka, ako dođe do njihovog aktiviranja, razvijaju se novi prirasti stabla-bokornice. Cvetni pupoljci se dakle ravijaju istovremeno sa vegetativnim, a cvetne drške imaju sve karakteristike pseudostabla rizoma, s obzirom da se posle plodonošenja suše do osnove.
Stepen diferenciranosti generstivnih pupoljaka značajan je element rodnog potencijala jagode, jer je njime definisan broj cvetnih drški, odnosno broj cvetova i dinamika razvoja cvasti u proleće. Stepen diferenciranosti začetaka cvetova, broj začetih cvetnih drški i bočnih ogranaka cvasti veoma su različiti, i pored toga što predstavljaju sortnu specifičnost kao osnovni element rodnog potencijala, u značajnoj meri su posledica interakcije primenjene agro- i pomotehnike (navodnjavanja, prihrane, zaštite od mraza, i sl.).
Cvast jagode je cimozna, sa izraženim razlikama u stepenu diferenciranosti, a to znači i sa izraženim razlikama u morfogenezi pojedinačnih cvetova i njihovih organa. Razvojem generativnih pupoljaka dolazi do realizacije rodnog potencijala jagode. Sa stanovišta realizacije prinosa najvažniji su primarni cvetovi cvasti. Oni prvi dozrevaju i daju najkrupnije plodove koji se formiraju na cvetnim drškama. U uslovima kasnih prolećnih mrazeva uglavnom stradaju centralni cvetovi cvasti. Pošto cvetovi prvog i drugog poretka grananja daju prve i najkvalitetnije plodove, jasno je da se time stvaraju i gubici sa najvećim negativnim efektima. Zaštita ovih cvetova u pojedinim sistemima gajenja (gajenje jagoda u zaštićrnom prostoru) osnov je ekonomičnosti tih sistema gajenja. Izmrzavanjem prvih serija cvasti gubi se prosečno oko 20 % od ukupnog prinosa, ali i više od 30 % zarade.
dr Dejan Marinković

[Autor]

Članci