[Stojiljković JelenaUčesnik]

Nakon skidanja glavnog useva u plasteniku tokom jesenje-zimskog perioda na području Jablaničkog okruga slobodne površine se tokom oktobra i novembra zasade nekom povrtarskom kulturom sa kraćim periodom vegetacije koje će tokom zimskog perioda i rano u proleće biti ponuđeno tržištu kao sveže povrće. Jedna od kultura koja se vrlo često može pronaći u plastenicima jeste luk i to najčešće crni i beli. Nije poželjno više godine za redom saditi luk na istoj površini zbog pojave bolesti I štetočina.
Nakon čišćenja plastenika zemljište treba nađubriti i kvalitetno pripremiti. Količine primene đubriva najbolje je prilagoditi prethodno urađenoj analizi zemljišta. Najčešća priprema zemljišta odvija se rotofrezom jer je poželjno pripremiti zemljište sitno-mrvičaste strukture. Kvalitetna priprema zemljišta olakšava obeležavanje traka (najčešći način sadnje) a kasnije i samu sadnju. Sadnja lukovice najčešće se obavlja počekom oktobra i može trajati do kraja novembra zavisno od potrebe tržišta i temperaturnih uslova tokom perioda vegetacije. Najčešće se sadi u redove – trake sa međurednim rastojanjem 10-12 cm i maksimalnim rastojanjem u redu do 5 cm. Često se u redu obavlja gušća sadnja uz utrošak lukovice za sadnju 6-7 kg/m2, zavisno od krupnoće glavice. Pregusta sadnja nije poželjna kako ne bi došlo do pojave “potpaljivanja” i propadanja useva. Luk za upotrebu “mladog luka” ne sadi se na punu dubinu, tako da se i sama sadnja odvija znatno brže. Pre same sadnje lukovice treba klasirati, odbaciti sve oštećene lukovice.
Ako se želi brže i ujednačenije nicanje lukovice se mogu potopiti u vodu (t 40-45 0C) da odstoji 12 sati ili dsecanjem vrata lukovice Nakon sadnje bitno je zalivanje vodom temperature oko 30 0C, i to će dodatno ubrzati proces nicanja.
Klijanje i nicanje počinje već na 2-3 0C. Pri povoljnim uslovima iz lukovice se brzo razvija koren i listovi i obrazuje mladi luk (belo lažno stablo sa zelenim listovima). Na brzinu rasta i razvoja, kao i broj mladih biljaka može uticati krupnoća lukovice i broj “gnezda” sa klicama. Ako je veći broj gnezda biće više mladih biljaka. Luk najbolje uspeva pri optimalnoj temperature od 18 0C, ali biljka jako dobro podnosi i niske temperature. Osim prvog zalivanja nakon sadnje i redovnog zalivanja tokom vegetacije, ako želimo da ubrzamo vreme pristizanja mladog luka poželjno je da se održava temperatura od 15-18 0C. Niže temperature (oko 5 ºC) neće naneti štetu usevu, samo će usporiti vegetaciju. Ako nastupi hladniji period tokom zime obavezno je prekrivanje agrilom i duplim folijama kako usev nebi promrzao. Zalivanje se najčešće obavlja rasprsivačima. Poželjno je usev u fazi 2-3 lista folijarno prihraniti 0,2% rastvorom azotnim đubrivom. Do kraja vegetacije mogu se obaviti 2-3 prihrane azotnim đubrivom, zavisno od stanja useva i potrebe biljaka. Kako ne bi došlo do žućenja listova i štete na biljkama, kada nisu suviše niske temperature, plastenike redovno provetravati. Zavisno od temperature i primenjene agrotehnike, luk za tržište tržišnu zrelost dostiže za 20-45 dana od sadnje. Čupanje, čišćenje i prodaja mladog luka najčešće se odvija sukcesivno, zavisno od organizacije i realizacije prodaje.

Jelena Stojiljković,
savetodavac za ratarstvo i povrtarstvo PSSS Leskovac

[Autor]

Članci