[Stojiljković JelenaUčesnik]

Proizvođačima ranog povrća u zaštićenom prostoru sa područja JO predstoji priprema za setvu semena za proizvodnju rasada povrća. Od posebnog značaja je kvalitet i poreklo semena za proizvodnju i prinos povrća. Biljke koje se proizvode od kvalitetnog semena imaju brži porast, daju zdrave i otpornije biljke. Većina povrtarskih vrsta ima sitno seme, neretko se dešava da je slabo i neujednačo nicanje. Ako je nicanje sporo i neujednačeno onda to predstavlja problem jer će doći do neujednačenog useva, što će se dalje odraziti kroz berbu i prinos. Predsetveno tretiranje semena ima veliki značaj a cilj je ubrzavanje klijanja. Osim klijavosti semena od izuzetnog značaja su čistoća i zdravstvena ispravnost. Klijavost semena predstavlja sposobnost semena da klija u određenom vremenskom periodu i pod određenim uslovima. Određivanje klijavosti predstavlja u praksi određivanje količine semena sposobnog da obrazuje dobro razvijenu klicu. Treba napomenuti, da, ako se koristi seme iz predhodne sezone, treba obratiti pažnju na njegovu klijavost. Potapanjem semena u vodu možemo proveriti njegovu klijavost. Seme izloženo dejstvu vlage i toplote, počinje da upija vlagu, bubri, puca i tada klica biljke počinje da raste. Broj isklijalih semenki određuje klijavost koja se izražava u procentima. Seme veće energije klijanja ima brže nicanje. Semenski materijal za proizvodnju rasada povrća mora biti zdrav i neoštećen od štetočina.

Osnovni uslovi za uspešnu proizvodnju rasada povrća su: temperatura, relativna vlažnost vazduha, kvalitet, jačina i dužina trajanja osvetljenja, temperatura i sastav podloge u kojoj se proizvodi rasad, voda, sadržaj hranljivih materija, vegetacioni prostor. Rana proizvodnja rasada u našim uslovima najčešće se obavlja u toplim lejama koje mogu biti različitog tipa i namene zavisno od ekonomske moći proizvođača. Poslednjih godina veliki broj proizvođača koristi kontejnerske sisteme, saksije, hranljive kocke ili plastične vreće koji su praktičniji ali su skuplji, dok kod “sitnijih proizvođača” i dalje je zastupljen tradicionalni način proizvodnje (proizvodnja u lejama). Većini toploljubivih kultura (kao što su paprika, paradajz, krastavac) treba obezbediti optimalnu temperaturu za nicanje od 25-28 0 C. Nakon nicanja smanjiti temperaturu na 18-20 stepeni C, a kada se pojave prvi pravi listovi temperatura se održava na nivou optimuma, sve do perioda kaljenja nedelju do dve pre rasađivanja), kada je temperatura nešto niža. Setvu planirati u sterilisano ili dezinfikovano zemljište kada se zemljišni sloj zagreje.

Jelena Stojiljković

[Autor]

Članci