[Zlatarić SvetlanaUčesnik]

Često sugerišimo, da treba da se u proizvodnji biljaka uvodi plodored.Šta je to u stvari. Plodored je jedna mera, odnosno sistem gajenja biljaka kojom se postiže pre svega veći i stabilniji prinos, izbegavanje bolesti i štetočina, efikasnije suzbijanje korova, setva na vreme sledećeg useva,različita obrada zemljišta.
Plodoredu stvari sadrži tri mere: plodosmenu, poljosmenu i odmor zemljišta.
Plodosmena – je vremenska izmena useva u toku godine.Znači posle žetve jednog seje se drugi usev.
Poljosmena – je prostorna smena useva po poljima,odnosno, gajenje jednog useva uvek na drugom polju i drugoj površini zemljišta.
Odmor zemljišta – je ustvari tzv.crni ugar, parlog.
Delovanje plodoreda je kompleksno i utiče na promet organske materije, vodno-vazdušni režim zemljišta, na pristupačnost i sadržaj organske materije, strukturu, pojavu biljnih bolesti i štetočina, zakorovljenost. Gajenjem biljaka u monokulturi, tj na istom zemljištu, može doći do nagomilavanja mikroorganizama od kojih su neki patogeni, odnosno do pojave tzv.patogene bolesti, kao što je fuzarioza, kukuruzni plamenac, žitne pijavice, kukuruzna i repina pipa. Ne uvođenjem plodoreda, odnosno u uskim plodoredima u kojima dominiraju neki usevi, dolazi do razvoja korova koji su prilagođeni tom usevu i koji su otporni na određene herbicide. Zato je bitan plodored jer smanjuje prisutnost korova a samim tim i upotrebu pesticida u proizvodnom lancu.
Dobro organizovan plodored smanjuje jednostrano korišćenje hranljivih materija iz zemljišta, pojavu bolesti i štetočina, što pruža mogućnost proizvodnje zdrave hrane.
Pri planiranju plodoreda javljaju se greške koje treba ukloniti ili bar svesti na minimu:
– Ne usklađenost setvene strukture za zemljišnim i klimatskim uslovima;
– Velika zastupljenost useva koji troše dosta vode u toku vegetacije (kukuruz, šećerna repa, suncokret, soja);
– Nedovoljna zastupljenost dobrih preduseva za okopavine (jednogodišnje leguminoze, krmne smeše, strna žita);
– Nedovoljna zastupljenost useva koji popravljaju strukturu zemljišta;
– Odsustvo višegodišnjih leguminoza (lucerka, crvena detelina);
– Nedovoljna zastupljenost useva koji povećavaju sadržaj humusa u zemljištu;
– Gajenje useva koi imaju zajedničke bolesti (suncokret, soja, uljana repica).
– Često vraćanje osetljivih useva na isto polje (suncokret, š.repa).
Po proizvodnom karakteru plodoredi mogu biti: njivski, krmni i posebni.
Kod njivskog plodoreda glavne su tri skupine useva: strna žita, okopavine i leguminoze. Najpovoljniji odnos između ove tri skupine useva po pitanju očuvanja plodnosti zemljišta i kompatibilnosti je po 1/3 strnih žita, okopavina i leguminoza.

PSSS Šabac Svetlana Zlatarić

[Autor]

Članci