[Stamenković SašaUčesnik]

Penzijsko osiguranje poljoprivrednih proizvođača u Srbiji uvedeno je 1979. godine na dobrovoljnom principu. Do tada proizvođači nisu imali mogućnost penzijskog osiguranja već su se oslanjali na takozvanu „međugeneracijsku porodičnu solidarnost“, to jest na rad svojih potomaka, rođaka, ali i sopstveni rad.
Tri godine kasnije uvodi se obavezno osiguranje udruženih zemljoradnika, odnosno proizvođača koji su poslovali sa državnim, odnosno, društvenim sektorom.
Ipak, ovo nije dovelo do masovnog uključivanja proizvođača.
Država 1986. godine uvodi obavezno osiguranje za poljoprivrednike
I pored obaveze, u praksi postoji dosta poteškoća u vezi sa plaćanjem doprinosa za osiguranje.
Jedinstven zakon o penzijskom osiguranju reguliše sve kategorije poreskih obveznika, pa tako i poljoprivredne proizvođače uz uvažavanje pojedinih specifičnosti, ali uz problem da se u poljoprivrednike uključuju članovi gazdinstva koji se ne bave poljoprivredom već traže posao van poljoprivrede, odnosno radno su neaktivni ili nesposobni.
Zakon propisuje da pojedinac postaje penzijski obveznik danom početka bavljenja poljoprivredom, što može biti sa najmanje 15 godina starosti, odnosno do prestanka obavljanja poljoprivredne delatnosti.
Zakon kaže da samo jedan član domaćinstva mora biti obavezno osiguran, dok je za ostale osiguranje dobrovoljno.
Specifičnost penzionog osiguranja se ogleda i u postojanju kategorije mirovanja staža, najduže pet godina iz objektivnih razloga kao što su elementarne nepogode, bolest i porodiljsko odsustvo, ali ne u kontinuitetu. To proizvođačima ostavlja mogućnost da ne moraju da plaćaju doprinose pet godina tokom svog radnog veka, ali se u periodu mirovanja proizvođačima se ne računa penzijski staž.
Ova odredba se primenjuje od 2003. kao pokušaj relaksiranja proizvođača koji su do tada uspeli da nagomilaju velike penzijske dugove zbog neredovne uplate doprinosa.
Poljoprivrednici imaju pravo na starosnu, invalidsku i porodičnu penziju, na pogrebne troškove i naknadu za telesno oštećenje kao i ostali osiguranici.
Pravo na starosnu, punu penziju proizvođač muškog pola može ostvariti kad napuni 65 godina, a žena sa navršenih 63 i dva meseca, uz uslov od najmanje 15 godina staža osiguranja.
Penziju je moguće ostvariti i sa 45 godina staaža u osiguranju.
Pravo na invalidsku penziju imaju oni kod kojih se javi invalidnost, u slučaju kada nastane potpuni gubitak radne sposobnosti zbog povrede na radu, profesionalne bolesti, povrede van rada ili bolesti, gde ne postoji mogućnost izlečenja.
Pravo na takozvanu porodičnu penziju, bračni drugovi mogu steći po smrti penzijskog osiguranika sa najmanje pet godina osiguranja. Deca mogu takođe ostvariti ovo pravo ukoliko su u maloletničkom uzrastu, odnosno ukoliko se školuju.
Pravo da naslede penziju imaju i starija izdržavana lica koji nisu u mogućnosti da rade.
Prema podacima PIO fonda u Srbiji ima nešto više od 163 hiljade poljoprivrednih penzionera, a za nagomilane dugove poljoprivrednih obveznika, koje stručnjaci procenjuju na milijardu evra, zakonodavac najavljuje rešenje problema na taj način gde bi se doprinosi plaćali na osnovu veličine poseda, odnosno srazmerno ostvarenim prihodima.

Saša Stamenković, diplomirani inženjer poljoprivrede za ekonomiku

[Autor]

Članci