[Popadić MilicaUčesnik]

Otpornost strnih žita na niske temperature
Većina biljnih vrsta u toku svog vegetacionog perioda izložena je delovanju nepovoljnih faktora spoljne sredine koji mogu da umanje prinos. Prinosi strnih žita u znatnoj meri zavise od otpornosti prema niskim temperaturama kojima su biljke izložene u toku zime. Otporne sorte prema hladnoći su one koje uprkos niskim temperaturama, kojima su bile izložene izvesno vreme, nisu uopšte oštećene ili su oštećenja neznatna, tako da se postiže zadovoljavajući prinos.
Otpornost biljnih vrsta iz grupe strnih žita ide sledećim redom: raž, pšenica, tritikale, durum, ječam, ovas. Različite sorte su različito otporne na niske temperature u zavisnosti od toga u kojem periodu jeseni, zime ili proleća deluju niske temperature. Biljke pšenice su sposobne da zimi bez snega, uz minimalna oštećenja lisne mase izdrže temperature od -18 do -20oC, a u proleće kasni mrazevi od -8 do -10oC mogu da dovedu do uginjavanja biljaka. Ječam slabije podnosi negativne temperature od pšenice. Golomrazice od -10 do -12oC, pogotovo ako se pojavi pri kraju zime, nanose velike štete biljkama. Kasni prolećni mrazevi s temperaturama od -1 do -2oC uništavaju prašnike i plodnik. Biljke jarog ječma mogu podneti mrazeve od -4 do -5oC, a ponekad i do -8oC bez većih šteta na mladim biljkama. Otpornost prema niskim temperaturama predstavlja osobinu određenoj sorti pšenice, ona nije konstantna i biljke je stiču u procesu pripreme za zimu, odnosno u toku kaljenja. Ukoliko je duži prelaz od visokih jesenjih temperatura prema niskim zimskim, utoliko su ove temperature optimalnije za kaljenje.
Istraživanja su pokazala da se povećanje sigurnosti za prezimljavanje može postići setvom u optimalnom agrotehničkom roku. Rana jesenja setva može usloviti preveliku bujnost, dok kasna jesenja setva može dovesti do propadanja biljaka zbog njihove slabe razvijenosti i nepripremljenosti za zimu. Zimu će izdržati samo biljke koje imaju brz i kratak period kaljenja. Takođe, efekat prezimljavanja u znatnoj meri zavisi od dubine setve, osnovnog đubrenja NPK hranivima, a sigurno najznačajnije mesto zauzima genetski uslovljena otpornost.
Oštećenja koja nastaju na biljkama kada se izlože niskim temperaturama mogu da budu različitog karaktera: oštećenja nastala od niskih pozitivnih temperatura, oštećenja nastala od temperature koje dovode do obrazovanja leda u biljnim tkivima i oštećenja izazvana indirektnim delovanjem niskih temperatura.
Milica Popadić, savetodavac za ratarstvo
PSSS ,,Poljosavet” doo Loznica

[Autor]

Članci