[Stefanović DejanUčesnik]

Zadruga se osniva na osnivačkoj skupštini, zaključenjem ugovora o osnivanju, usvajanjem zadružnih pravila i izborom organa, a svojstvo pravnog lica stiče danom upisa u registar.

Za osnivanje zadruge potrebna je dokumentacija:

 jedinstvena registraciona prijava osnivanja pravnih lica i drugih subjekata i upisa u jedinstveni registar poreskih obveznika – zadruga,
 ugovor o osnivanju sa overenim potpisima osnivača (zadrugara),
 dokaz o identitetu zadrugara (za domaće fizičko lice – fotokopija lične karte, a za stranca – fotokopija pasoša, odnosno fotokopija lične karte, ako je izdata strancu),
 zapisnik sa osnivačke skupštine,
 zadružna pravila,
 knjiga zadrugara (samo za zadruge sa članarinom),
 potvrda banke o uplati novčanog uloga, ako se ulog uplaćuje, odnosno sporazum zadrugara o proceni vrednosti nenovčanog uloga ili procena vrednosti nenovčanog uloga, ako se ulog unosi u zadrugu (samo za zadruge sa ulozima),
 odluka o imenovanju predsednika i članova upravnog odbora (ako postoji),
 odluka o imenovanju predsednika i članova nadzornog odbora (ako postoji)
 dokaz o uplati naknade za registraciju osnivanja i dokaz o uplati naknade za registraciju i objavu osnivačkog akta i zadružnih pravila i za objavu knjige zadrugara.

Osnivački akt zadruge mora biti overen od strane organa nadležnog za overu potpisa, pri čemu svi osnivači – zadrugari moraju overiti potpis na (prvom) osnivačkom aktu.
Osnivački akt mora da sadrži sve zakonom propisane obavezne elemente (član 18. Zakona), a to su:
1. Poslovno ime i sedište zadruge
2. Lično ime i prebivalište i identifikacioni broj svakog osivača
Pri tome Zadrugu može osnovati najmanje 5 poslovno sposobnih fizičkih lica (domaćih i stranih), što znači da maloletna lica ne mogu biti osnivači zadruge.
Složenu zadrugu mogu osnovati druge zadruge.
3. Pretežna delatnost zadruge: pretežna delatnost određuje vrstu zadruge. Ovo znači da pretežna delatnost (četvorocifrena šifra delatnosti iz važeće Uredbe o klasifikaciji delatnosti) mora da odgovara odabranoj vrsti zadruge po prirodi i smislu te delatnosti i opisu svake pojedine vrste zadruge koju Zakon određuje u članu 11. (zemljoradničke ili poljoprivredne, stambene, potrošačke, zanatske, radničke, studentsko-omladinske, socijalne, zdravstvene…).
4. Lično ime prvog direktora zadruge ili lično ime lica koje će zastupati zadrugu kao vršilac dužnosti direktora: Zadruga može imati samo jednog direktora. Ako postoji potreba za imenovanjem više lica koja će zastupati zadrugu, oni se mogu imenovati kao ostali zastupnici.
5. Podatak da li zadruga posluje sa ulozima ili članarinama: ako zadruga posluje sa ulozima, onda osnivački akt mora da sadrži još i iznos osnovnog kapitala, iznos i vreme uplate novčanog uloga svakog osnivača, opis vrste, vrednost, način i vreme unošenja nenovčanog uloga svakog osnivača, a ako posluje sa članarinama onda iznos, vreme i način plaćanja članarine. Važno je napomenuti da iako zadruga ima osnovni kapital, on nije predmet registracije, već se registruju samo pojedinačni ulozi zadrugara. Članarine se uopšte ne registruju, ali moraju biti jednake visine za sve zadrugare.
Pored ovih obaveznih elemenata, osnivački akt može da sadrži još i podatke o načinu obezbeđenja sredstava za pokriće troškova osnivanja i druga pitanja od značaja za osnivanje zadruge, što će zavisiti od svake konkretne zadruge.

Zadružna pravila moraju sadržati identične podatke o poslovnom imenu, sedištu i pretežnoj delatnosti zadruge kao i osnivački akt, budući da je reč o zajedničkim obaveznim elementima ova dva akta.
Zadružna pravila su važan dokument za svaku zadrugu budući da je zakon predvideo da se upravo njima uređuju bitna pitanja za poslovanje zadruge, naročito pitanja prava i obaveza zadrugara, načina sticanja i prestanka statusa zadrugara, povećanja/smanjenja kapitala, visine članarina, nadležnosti i sastavu organa zadruge i treba im posvetiti posebnu pažnju.

Knjiga zadrugara je obavezan dokument samo za one zadruge koje će poslovati sa članarinama. Naime, zakon je zbog uobičajeno često promenljivog sastava i brojnosti članstva kod ovih tipova zadruge, predvideo da se registruju samo osnivači i promene osnivača, a ne i svih zadrugara koji kasnije pristupaju ili istupaju iz zadruge. Međutim, iako ne registruju sve promene zadrugara, zadruge sa članarinama imaju obavezu da jednom godišnje dostave registru knjigu zadrugara radi objave na internet strani, i iz navedenog razloga, tj. radi mogućnosti praćenja promene članstva i kod ove vrste zadruga, potrebno je priložiti i ovaj dokument, za koji se izdaje posebna potvrda o objavi.

Potvrda banke i sporazum o proceni vrednosti nenovčanog uloga: ako osnivači zadruge uplaćuju svoj ulog do osnivanja, prilažu i potvrdu banke da je ulog uplaćen na privremeni račun zadruge u osnivanju. Potvrda može biti data za svakog zadrugara pojedinačno ili na jednoj potvrdi mogu biti navedeni podaci o svim uplatiocima (zadrugarima). Ako se ulog uplaćuje kasnije (tj. u roku od 30 dana od dana održavanja osnivačke skupštine), potvrda se ne prilaže, a u prijavi se navodi da je zadrugarski ulog samo upisan (ne i uplaćen).
Ako zadrugari ulažu u zadrugu nenovčani ulog (stvari i/ili prava) dostavlja se ili sporazum o njihovoj vrednosti ili (po želji) procena ovlašćenog procenitelja. Sporazum o proceni ne mora biti u formi zasebnog dokumenta, već je dovoljno da podaci o vrsti i vrednosti i opisu nenovčanog uloga budu navedeni u samom osnivačkom aktu.

Odluka o imenovanju predsednika i članova upravnog, odnosno nadzornog odbora (ako postoje): u zadruzi koja ima manje od 20 zadrugara, zadružnim pravilima može da se odredi da funkciju upravnog odbora i nadzornog odbora vrši skupština zadruge. Dakle, obrazovanje upravnog i nadzornog odbora nije obavezno ako u zadruzi ima manje od 20 zadrugara, ali ako zadruga želi da formira jedan ili oba ova organa, može to da učini i ako ima manje od 20 zadrugara. Kod zadruga sa 20 i više zadrugara, obavezno se obrazuju upravni i nadzorni odbor. Oba organa moraju imati minimum 3 člana (a mogu imati i više) od kojih je jedan predsednik.
Pri tome, članove upravnog i nadzornog odbora bira skupština, a tako izabrani članovi između sebe biraju predsednika.
Zakon predviđa ograničenje da za člana upravnog odbora ne može biti biran predsednik skupštine, članovi nadzornog odbora i direktor zadruge, a za člana nadzornog odbora ne može biti biran predsednik skupštine, članovi upravnog odbora i direktor zadruge. Sa druge strane, pitanje broja članova, načina izbora i razrešenja članova ovih organa uređuje se zadružnim pravilima.

Dokaz o uplati naknade za registraciju osnivanja i dokaz o uplati naknade za registraciju i objavu osnivačkog akta i zadružnih pravila i za objavu knjige zadrugara. Uz registracionu prijavu i neophodnu dokumentaciju, prilaže se i dokaz o uplati naknade za registraciju osnivanja, kao i dokaz o uplati naknade za registraciju osnivačkog akta i zadružnih pravila (naknada se obračunava po dokumentu) kao i za objavu knjige zadrugara (ovo posledenje važi samo za zadruge koje se osnivaju sa članarinom).
Dejan Stefanović, PSSS Negotin

[Autor]

Članci