Morač ( Foeniculum vulgarre ) U ljudskoj hrani se koristi još od starih Egipćana, Kineza i Indijaca. Postoje dve podvrste. Prva je lišćar, a druga sa zadebljalim sočnim lisnim drškama grupisanim u glavicu sličnoj crnom luku, bez ovojnih listova. Najviše se gaji kao jednogodišnja biljka. Stablo sa cvetovima dostigne do 2 m. Zbog toga što je izuzetno aromatična biljka koristi se u malim količinama, može se reći kao začin. Lišće se upotrebljava u salatama, varivima kao što se upotrebljava peršun i celer, a glavica barena, može začinjena sirćetom i uljem.Osnovna obrada se izvodi u jesen na dubinu do 30 cm. Pre osnovne obrade se ravnomerno rasporedi po površini parcele 30-40t/ha dobro zgorelog stajnjaka i 500 kg/ga NPK 15:15:15. Na isto mesto se može sejati nakom najmanje 3-4 god.U gramu semena ih ima 200-300. Ako se koristi precizna sejalica za sitno seme pide 3-4 kg/ha , dok ručnom setvom treba da se upotrebi 6-10 kg/ha semena. U lejama se troši 1-2 gr po metru kvadratnom. U rano proleće kada mašine mogu da uđu u parcele počinje se u dobro pripremljeno zemljište sa setvom . Međuredno rastojanje je 60-70 cm, a u redu 20cm. Dubina setve je 1-2 cm.Rasad se rasađuje kada je visine 10-15 cm. Rasađuju se na istu dubinu kao što su bili u leji .Pre rasađivanja lišće se skraćuje. Glavica se formira iznad površine zemlje.Mere nege se sastoje u proređivanju, okopavanju radi zaštite od korova i razbijanja pokorice, navodnjavanju i zaštite od bolesti i štetočina. Navodnjavanje dosta utiče na visinu prinosa. Ako ima navodnjavanja može se gajiti i kao drugi usev nakon skidanja ranog povrća. Prinos po hektaru može biti od 40-60 t glavica . Seme se koristi kao dodatak hlebu, za aromatične čajeve ,a može se iz njega izdvojiti eterično ulje.
Morač se mora reći ima dug period cvetanja pa svoje mesto nalazi I kao medonosna biljka . Koristi se I u proizvodnji mastike .
Da bi se čuvao duže posle berbe u hladnjačama je potrebno održavati temperature na 0⁰C I oko 95 % vlažnosti vazduha.
Kod nas se ne gaji na velikim površinama, ali sa razvojem turizma po manjim mestima I poljoprivrednim gazdinstvima biće svakako sve više tražen pa samim tim I gajen. Zbog svoje upotrebe u ljudskoj ishrani I farmaciji treba ga takođe što više gajiti u organskoj proizvodnji.
dipl.ing. Miloš Nikoletić
Nikoletić Miloš
Nikoletić Miloš