[Stefanović DejanUčesnik]

Uzgoj vinove loze ima dugu istoriju, tokom koje su se tradicionalno uspostavile klimatske granice njenog uspešnog gajenja između 35º i 50º severne geografske širine i 30º i 40º južne geografske širine sa periodima vegetacije april – oktobar odnosno oktobar – april (Ranković, 2013). Granice gajenja se mogu donekle pomerati izborom lokacije i vinogradarskom praksom (agro i ampelo tehničke mere). U nekim slučajevima velika nadmorska visina može da kompenzuje nisku geografsku širinu. Međutim, može se očekivati da shodno klimatskim promenama, u budućnosti dođe do pomeranja ovih granica. Istovremeno to dovodi i do raskidanja istorijske povezanosti određenih sorata sa pojedinim vinskim regionima. Takav razvoj događaja, predviđani porast temperature koji će uticati i na promenu sastava bobica i stilove proizvedenog vina, kao i promene u količini i rasporedu padavina, predstavljaju realne izazove za vinogradarstvo i vinarstvo u budućnosti (Schultz i Jones, 2010). Sve je više naučnih istraživanja čiji rezultati pokazuju na značajne promene vrednosti metereoloških elemenata. U Burgundiji, naročito u oblasti Cote de Beaune štete usled grada su sve češće, što se smatra „nusproduktom“ klimatskih promena (Robinson i Harding, 2015). Efekat staklene bašte utiče na povećanje prosečne temperature vazduha. Predviđen porast prosečne temperature do kraja 21. veka (2081–2100) u odnosu na period 1986.-2005. je u inervalu 0,3-1,7ºC pa do 2,6-4,8ºC u zavisnosti od predviđenog scenarija (IPCC, 2014). Moisselin i Dubuisson (2007) navode da će u zapadnoj Evropi klima verovatno postati suvlja u letnjim mesecima. Porast temperature utiče i na fenološki razvoj vinove loze, raniji početak vegetacije i time ranije nastupanje fenofaza u godišnjem ciklusu razvoja. Trend ranijih berbi i ranijeg sazrevanja grožđa je prisutan kako u Evropi, tako i u ostalim delovima sveta gde se gaji vinova loza, a izraženiji je sa višim geografskim širinama. Osim ranijeg kalendarskog početka, klimatske promene uslovljavaju i skraćivanje dužine trajanja pojedinih fenofaza. Sveukupni efekat koji se predvića klimatskim promenama jeste skraćivanje perioda vegetacije, sa pomeranjem faze zrenja koja se dešava u najtoplijem delu godine. Grožđe koje sazreva tokom najtoplijeg dela leta ima manju količinu aromatičnih materija usled brzog odvijanja i kratkog trajanja ove fenofaze. Moguć scenario je da se sorte koje su trenutno posađene pod određenim klimatskim uslovima više ne mogu prilagoditi da dostignu zrelost pod istim uslovima u budućnosti (Parker et al., 2011). Van Leeuwen et al. (2013) ukazuju da se i pored povećanja prosečne temperature u vegetacionom periodu u Burgundiji i dalje proizvode vrhunska vina, ističući neslaganje sa alarmirajućim prognozama pojedinih autora (Hannah et al. 2013) da će pogodnost najpoznatijih regiona proizvodnje grožđa i vina biti dramatično smanjena u sledećih 40-tak godina.

Povećanje temperature u budućnosti može promeniti vreme sazrevanja grožđa, datum berbe i može uticati na prinos i kvalitet. Klimatološki podaci pokazuju da se poslednjih deset godina temperature vazduha tokom vegetacije povećavaju, posebno u kontinentalnim vinogradarskim regionima. Temperaturne promene su izazvale promene u fenologiji vinove loze sa posebnim uticajem na proces sazrevanja grožđa. Predviđanja uticaja klimatskih promena za Srbiju (Ruml et al. 2012) ističu da u narednih nekoliko decenija ne treba očekivati velike poremećaje u srpskom vinogradarstvu. Međutim, predviđanja za kraj ovoga veka ukazuju na mogućnost da neka područja koja trenutno nisu tradicionalno vinogradarska (Požega, Dimitrovgrad), do kraja ovog veka imaju mnogo povoljnije uslove za gajenje vinove loze. Mogući scenario ukazuje na povećanje prosečne temperature i suvlju klimu. To može uticati na sazrevanje grožđa i prema istim autorima moguće je ranije sazrevanje grožđa za jedan do dva meseca do 2100. godine.

[Autor]

Članci