Biljke usvajaju fosfor isključivo u anjonskom obliku i to kao H2PO4- i HPO42-, a ugrađuju ga, za razliku od kiseonika i sumpora, u organsku materiju bez redukcije. Ortofosfatna kiselina različito raspoređuje u zavisnosti od pH reakcije, ali često je mišljenje da se aktivno usvaja reakcije,mišljenje samo jon H2PO4- što objašnjava bolje usvajanje fosfora u slabo kiseloj sredini.
Usvajanje P iz vodene faze zemljišta je vrlo brz proces, ali malo je H2PO4- u zemljištu vrlo malo (≈10-5 mol/dm3), dok je nadoknadjivanje jona fosfata iz topljivih oblika fosfora, znatno sporiji proces. Stoga procena raspoloživosti fosfora preko utvrđivanja njegovog hraniljivog potencijala ne daje često dobre rezultate, posebno za biljke kraće vegetacije.
Koncentracija fosfora u biljkama prosečno je 0.3-0.5%. Reprodukcijski delovi i mlađa tkiva sadrže relativno više neorganskog fosfora. Najveće potrebe biljaka za fosforom su u intenzivnom razvoju korenovog sistema i kod prelaza iz vegetacijske u reprodukcijsku fazu života. Pokretljivost fosfora u biljci je dobra u oba smera.
Nedostatak fosfora vrlo je česta pojava, prvi simptom je slab rast biljaka. Kod jače izraženog nedostatka P slabo se razvija korijenov sistem, cvetanje i zrenje biljaka kasne, smanjeno je stvaranje proteina uz
povišen sadržaj amida i nizak sadržaj vitamina. Hranjiva vrednost poljoprivrednih proizvoda je smanjena uz znatno niži prinos kod nedostatka fosfora. Simptomi nedostaka P zapažaju se najviše kao tamnozelena boja lišća uz često crvenkastu nijansu, biljke su manje, lišće kasni u razvoju uz kasnu pojavu hloroze i, najzad, starije lišće izumire. Tamnija boja lišća u prvoj fazi nedostatka fosfora je posledica prestanka njihovog rasta uz gotovo normalnu sintezu hlorofila.
Pojava crvenkaste ili purpurne nijanse uzrokovana je povećanom sintezom antocijana što signalizira duži nedostatak fosfora. Kod strnih žita i kukuruza crvenkasta boja se javlja tipično na rukavcima donjeg lišća. Fosfor se brzo premešta u biljci iz manje aktivnih tkiva i organa u mlađe i vitalnije delove. Zbog toga se kod nedovoljne raspoloživosti fosfora intenzivira aktivnost fosfataza.
Ristić Igor
Ristić Igor