Poslednjih godina zahvaljujući širenju proizvodnje kupusnjača, izostanka preventivnih mera, ali i izmenjenim vremenskim uslovima, registrovana je pojava štetnih bakterioza. Jedna od njih je Xanthomonas campestris pv.campestris prouzrokovač crne truleži – sudovne bakterioze kupusnjača. Značajne štete nastaju kod osetljivih sorata kupusa, karfiola i brokolija. Primarne infekcije nastaju setvom zaraženog semena. Dovoljan je mali broj zaraženih semena da se infekcija raširi na veliki broj biljaka rasada ( ako imamo 3 zaražene semenke na 10.000 može doći do potpunog propadanja rasada). Parazit se održava na ostacima zaraženih biljaka u zemljištu ( do tri godine) srodnim korovskim biljkama i samoniklim kupusnjačama. Sekundarne infekcije ostvaruju se kišnim kapima, kroz prirodne otvore, povrede nanete insektima, puževima, vetrom i negom useva.
Simptomi: na mladim biljkama iz zaraženog semena uočava se pojava crne boje vršne ivice kotiledona uz glavni nerv koja se širi i zahvata kotiledone u potpunosti. Zaraženi mladi rasad vene i propada. Infekcija nešto starijih biljaka obavljaju se kroz otvore na naličju donjih listova. Dolazi do promene boje u žutu i smeđu, šireći se prema krupnijim lisnim nervima. Karakteristična je pojava svetlo smeđih i žutih nekrotičnih pega koje se klinasto šire uz lisne nerve i crne prugaste truleži nerava. Kao posledica dolazi do slabijeg razvoja zaraženih biljaka, zakržljalosti, izostanka formiranja glavice. Zaražene biljke vrlo često naseljavaju sekundarni paraziti što za posledicu ima potpuno propadanje biljaka.
Za uspešnu zaštitu kupusnjača od ove bakterije važno je sprovođenje preventivnih, i direktnih mera. Setva zdravog semena. Gajenje otpornih sorata i hibrida. Termoterapija ( vlažno tretiranje semena na 500C 25 minuta za seme kupusa i 15 minuta za ostale). Plodored u trajanju od najmanje 3-4 godine jer se patogen zadržava u biljnim ostacima 2-3 godine. Suzbijanje štetnih insekata i puževa golaća koji su vektori parazita. Uništavanje samoniklih i korovskih biljaka iz familije Brassicacae. Hemijske mere nisu dovoljno efikasne. Prednost u zaštiti kupusnjača od bakterioza treba da budu preventivne mere borbe.
Panajotović Zoran
Panajotović Zoran