Redni broj |
Opština |
Broj sela |
Broj poljoprivrednih domaćinstava |
Oranice i bašte (ha) |
Voćnjaci i vinogradi (ha) |
Ukupna poljoprivredna površina (ha) |
1. |
Knjaževac |
85 |
5.010 |
7.328 |
2.093 |
17.508 |
2. |
Sokobanja |
25 |
2.521 |
9.597 |
501 |
15.899 |
|
Ukupno |
110 |
7.531 |
16.925 |
2.594 |
33.407 |
Opština Knjaževac
Opština Knjaževac se nalazi u istočnom delu Srbije, uz granicu sa Republikom Bugarskom, na prostoru koji je geografski i istorijski poznat kao Timočka krajina. Područje opštine Knjaževac nalazi se na istočnoj geografsko j dužini od 22º 11 ´do 22º 41´, odnosno na severnoj geografskoj širini od 43º 20´ do 43º 45´. Opština Knjaževac je jedna od najveći opština u Srbiji, odnosno prostire se na površini od 1.202 km² i po površini je čevrta opština u Republici Srbiji. Administrativni centar opštine je Knjaževac, a opština uz gradsko naselje obuhvata i 85 seoskih naselja. Sam grad se nalazi na sastavu Trgoviškog i Svrljiškog Timoka, koji zajedno prema Zaječaru čine Beli Timok. Najveći deo reljefa opštine se nalazi na nadmorskoj visini 500-700 m (37,1%), ali je značajan i udeo planinskih područja visine 750-1000 m (19,1%).
Poljoprivreda je važna privredna grana u knjaževačkoj opštini. Međutim za razliku od ostalih opština Zaječarskog regiona, u opštini Knjaževac je zastupljenija voćarsko – vinogradarska proizvodnja u odnosu na ratarstvo, pa i stočarstvo. Najznačajnije voćne vrste su: višnja (oblačinska), šljiva (stenlej, čačanska rodna, čačanska rana i dr.), kupina (blek saten, hall tornles, čačanka i dr.), jabuka i u manjoj meri drugo voće. Veličina poseda pod višnjom se uglavnom kreće od 0.2 do 0.5 ha (ređe 1 do 4 ha). I vinogradarstvo je značajnije zastupljeno u poređenju sa drugim opštinama istočne Srbije. Ovakvu strukturu poljoprivredne proizvodnje uslovilo je podneblje i prisustvo Džervina sa svojim preradnim kapacitetima. Od ratarskih kultura najzastupljenije su kukuruz i pšenica. Povrtarstvo je ipak perspektivnije, jer u rečnim dolinama i u plastenicima javljaju se i tržišni viškovi. Od stočarstva zastupljena je i krupna i sitna stoka, ali retko je farmersko gajenje
Opština Sokobanja
Uprkos značajnim rudnim, industrijskim i turističkim potencijalima i resursima, poljoprivreda predstavlja 45-55% ukupnog prihoda, i svakako je najznačajnija grana privrede u opštini.
Najveći značaj se pridaje stočarstvu (sa dugom i bogatom tradicijom), a potom voćarstvu i povrtarstvu. Imajući u vidu zdravu i nezagađenu životnu sredinu veliku razvojnu šansu predstavlja proizvodnja ekološki sertifikovane hrane kao i uzgoj i sakupljanje lekovitog bilja i šumskih plodova.
Zemljišna struktura poljoprivrednog zemljišta u opštini se karakteriše značajnim udelom livada (5.500 ha) i pašnjaka (10.500 ha) u ukupnoj površini poljoprivrednog zemljišta. Navedene površine opredeljuju poljoprivrednu proizvodnju u pravcu razvoja stočarstva, i to govedarske i ovčarske proizvodnje.
Prosečna veličina poljoprivrednog gazdinstva u opštini Sokobanja iznosi oko 6-6,5 ha, ali skoro 50% gazdinstava poseduje ispod 4 ha zemljišta. Veličina zemljišnog poseda na najvećem broju individualnih gazdinstava nije dovoljna za intenzivnu robnu poljoprivrednu proizvodnju.
Proizvodnja voća (1.001 ha) se zasniva na okućnici, na malim parcelama veličine 0,2-1,0 ha. Dominantne voćarske kulture su šljiva, jabuka i kruška. Nema preradnih kapaciteta koji otkupljuju voće. U opštini postoji nekoliko malih, privatnih, hladnjača koje poseduju veći proizvođači voća i povrća, kao i dve mini sušare.Najveći deo registrovanih površina pod vinogradima je napušten. Registrovana proizvodnja grožđa u opštini Sokobanja se povećava, ali iznosi svega oko 1.000 tona godišnje. Proizvodnja grožđa je namenjena sopstvenim potrebama.
Mali je broj gazdinstava koja primenjuju kompletne agrotehničke mere.Poljoprivredna proizvodnja na individualnim gazdinstvima je u najvećem broju slučajeva ekstenzivna, obavlja se na malom i usitnjenom posedu, i bez sistema za navodnjavanje.