Izbor sadnog materijala za podizanje zasada voća

Pri podizanju zasada voća značajan udeo novčanih sredstava odlazi na nabavku sadnog materijala – sadnica. Zasadi voća bi trebalo da traju dugo pa se  greške učinjene u startu teško mogu popraviti, a naročito u slučajevima kada je zasad podignut nekvalitetnim sadnim materijalom. Zato se problematici nabavke sadnog materijala treba ozbiljno pristupiti. Na našem tržištu postoji velika ponuda sadnog materijala od velikog broja proizvođača pa je i raznolikost u pogledu vrste i kvaliteta velika.

Kada je reč o jabučastom i koštičavom voću, mogu se sresti tri tipa sadnica:

• Devetomesečne sadnice. Ovo su sadnice koje su kalemljene s proleća „iz ruke“ i u rastilu provele do devet meseci. Najčešće se sadnice jabuke mogu naći kao devetomesečne sadnice, koje karakteriše nešto slabije razvijen korenov sistem i nadzemni deo visine 1-1,2m. Na sebi najčešće nemaju prevremenih grana i u godini sadnje ne donose rod. Mogu biti značajno jeftinije od jednogodišnjih, a naročito dvogodišnjih sadnica, lako se primaju ali je napredovanje sadnica usporeno zbog slabe razvijenosti korenovog sistema i kasnije ulaze u period pune rodnosti.
• Jednogodišnje sadnice. Sadnice voća kalemljene u rastilu „na licu mesta“ na već ožiljene podloge. Tu postoje dve vrste sadnica, one koje su kalemljene krajem leta prethodne godine na spavajući pupoljak, najčešće tehnologijom na isečak ili tzv. „čip“, i one koje su kalemljene s proleća metodom „engleskog spajanja“. Jednogodišnje sadnice imaju najpovoljniji balans između razvijenosti nadzemnog dela i korenovog sistema. Posađene u adekvatno pripremljeno zemljište i uz pravilnu agrotehniku imaju odličan prijem i relativno brz ulazak u period pune rodnosti. Na sebi mogu imati razvijene prevremene grane ali pupoljci na njima najčešće nisu dovoljno izdiferencirani da bi u godini sadnje doneli rod.
• Dvogodišnje sadnice. To su sadnice sa kalemljenim delom starijim od jedne godine i ovde se ubrajaju tzv.“knip“ sadnice sa prevremenim granama. Prevremene grane na dvogodišnjim sadnicama nose rodne pupoljke i u zavisnosti od primenjene tehnologije gajenja mogu dati rod i u godini sadnje. Ovaj tip sadnica se vrlo često koristi pri podizanju intenzvnih zasada, ali ima svojih mana koje se prvenstveno ogledaju u nesrazmernoj razvijenosti nadzemnog dela u odnosu na korenov sistem. Sadnice ovog tipa su vrlo zahtevne u pogledu zemljišnih uslova, navodnjavanja i primenjene tehnologije uzgoja jer i najmanje greške rezultiraju slabim napredovanjem ili čak propadanjem biljaka.

Odabir tipa sadnice treba uskladiti sa planiranom tehnologijom uzgoja voćne vrste, posedovanjem odgovarajućih znanja i veština kao i raspoloživim novčanim sredstvima za nabavku sadnog materijala. Savet voćarima bio bi da unapred ugovore proizvodnju sadnica odgovarajućeg kvaliteta sa nekim od registrovanih prozvođača sadnog materijala.