Kalemljenje voćaka

Kalemljenje predstavlja postupak kojim se spajaju podloga-hipobiont i plemka – epibiont u
zajedničku celinu- kalem.
Ono predstavlja osnovu savremenog voćarstva I omogućava da se sačuvaju nasledna svojstva
stvorenih sorti koje su nastale radom selekcionara ili spontano u prirodi.
Postoji dosta načina kalemljenja ali se u intenzivnoj rasadničarskoj proizvodnji koristi samo
nekoliko:
-kalemljenje očenjem ( okuliranjem)
-kalemljenje na čip ( chip budding)
-kalemljenje na engleski spoj
Kalemljenje očenjem ( okuliranjem ) je do skoro bio najmasovniji način kalemljenja. Može biti
na budni ili spavajući pupoljak. Kalemljenje na budni pupoljak se izvodi u toplijim područjima
tako da se kod nas retko primenjuje.

Kalemljenje na spavajući pupoljak se izvodi od 1 avgusta do 15 septembra. Za kalem grančice
se koriste mladari iz tekuće vegetacije u čijem pazuhu su formirani vegetativni pupoljci. Pre
kalemljenja vrši se priprema podloga koja se sastoji u uklanjanju izbojaka do visine 30 cm.
Takođe 15 dana pred kalemljenje treba započeti intenzivno navodnjavanje podoga da bi se kora
dobro odvajala od drvenastog dela.
Kalemljenje se vrši na visini od 15 cm. Postupak počinje tako što se na podlozi zaseca
horizontalan rez dužine 1 cm. Na sredini tog reza pravi se uspravan rez naniže dužine 2,5-3 cm.

Potom se od vrha vertikalnog reza odlepljuje kora podloge tupim delom noža da bi se stvorio
urez za umetanje pupoljka.
Kalem grane se sa matičnih stabala skidaju u jutarnjim časovima pri čemu se uklanjaju donji i
vršni delovi mladara. Donji deo ima slabo razvijene vegetativne pupoljke a vršni nije dobro
sazreo. Zatim se odstranjuju listovi pri čemu se na svakom pupoljku ostavlja deo lisne drške
dužine 1 cm koji kasnije služi kao indicator prijema.
Kalemar sa kalem grančice oštrim nožem skida pupoljak. Iznad pupoljka na 1 cm pravi se
horizontalan rez dubine 2-3 mm a zatim ispod pupoljka na udaljenosti 1-1,5 cm počinje novi rez
pri čemu se skida kora sa malo drveta ispod pupoljka. Pripremljeni pupoljak se zatim umeće u T
rez ispod kore pri čemu se nastoji da se njegov gornji deo izravna sa horizontalnim rezom. Zatim
se vrši obmotavanje T reza i pupoljka streč folijom širine 3 cm pri čemu lisna drška ostaje
slobodna I kasnije služi kao indicator prijema.
Po završenom kalemljenju svakih 3-5 dana u zavisnosti od temperature vrši se navodnjavanje
podloga u rastilu da bi se obavilo kalusiranje tj. srastanje podloge i pupoljka. Nakon 40 dana od
kalemljenja vrši se uklanjanje folije. Tako srastao pupoljak na podlozi miruje do narednog
proleća kada se sa prolaskom mrazeva vrši skraćivanje podloge iznad T- reza na 2-3 mm i
premazivanje preseka fitobalzamom. Iz vegetativnog pupoljka kreće razvoj mladara koji uz mere
nege I navodnjavanje do kraja vegetacije može dostići visinu od 1,5-2 m.
Kalemljenje na čip ( chip budding) – je trenutno najmasovniji I najlakši način kalemljenja. Kao I okuliranje
izvodi se od 1. avgusta do 15. septembra. Može se izvoditi I kada se kora slabije odvaja od drvenastog
dela. Tehnika kalemljenja sastoji se u sledećem: na podlozi na visini od 15 cm se pravi rez pod uglom od
45 stepeni , dubine 2-3 mm ka središtu podloge. Zatim iznad njega na udaljenosti 2-2,5 cm
počinje novi rez do donjeg pod uglom 10-15° pri čemu se uklanja isečak.

Na kalem grančici pravi se štitić koji po obliku odgovara prethodno napravljenom isečku na
podlozi. Na kalem grančici 6-7 mm ispod pupoljka pravi se nožem rez pod uglom od 45°, dubine
2-3 mm a zatim se na oko 1,5 cm iznad pupoljka vrši zasecanje kore i malo drveta pri čemu se
nož povlači ka donjem rezu. Ovako napravljen štitić postavlja se u isečak na podlozi zavlačenjem
i odmah obmotava streč folijom.
Kalemljenje na engleski spoj – vrši se u toku mirovanja vegetacije, tokom februara i marta
meseca. Za kalem grane se koriste jednogodišnji prirasti iz prethodne vegetacije. Pre kalemljenja
se vrši njihovo prekraćivanje na 3-4 vidljiva pupoljka . Kalem grane moraju biti iste debljine kao
podloga. Tehnika kalemljenja se sastoji u sledećem : na podlozi na željenoj visini se pravi kosi
rez koji je dva puta duži od njenog prečnika. Zatim se nožem na gornjoj trećini preseka pravi
jezičak dužine 2-3 mm paralelno ka srži. Na donjem delu kalem grančice se pravi identičan kosi
rez sa jezičkom pri čemu se vrši spajanje podloge I kalem grančice i uvlačenje jezičaka jedan u
drugi. Jezičak služi da kalem grančica čvrsto stoji na podlozi dok obavljamo vezivanje.

Vezivanje se u novije vreme takođe obavlja sa streč folijama kojima se kosi presek obmotava 5-6
puta i obezbeđuje čvrst spoj podloge i kalem grančice.
Sa nastupanjem povoljnih uslova iz vegetativnog pupoljka kalem grančice se razvija mladar koji
se neguje do kraja vegetacije.