Kupusna lisna vaš

Kupusna lisna vaš  Brevicoryne brassicae

Kupusna lisna vaš je najznačajnija vrsta vašiju na kupusnjačama. U našoj zemlji je vrlo česta, a najveće štete nanosi u sušnim i tolim godinama, kad svojim kolonijama može masovno da prekrije biljke.

Kupusna vaš ima 10-15 generacija godišnje, a prezimljava u stadijumu jajeta na ostacima zimskih sorata kupusa i drugim krstašicama. Iz položenih jaja u proleće se pile vaši osnivačice, a već krajem maja (češće početkom juna) se javljaku krilati oblici, koji naseljavaju kupus i druge krstašice u polju. Najveća brojnost, pa prema tome i štetnost, ove vrste je tokom jula i avgusta. Tek početkom septembra javljaju se krilati mužjaci i beskrilne ženke koje nakon kopulacije polažu jaja. Ova vrsta ne menja biljke domaćine već se stalno razvija na kupusnjačama. Tokom blagih zima ova štetočina može prezimeti i u stadijumu larvi ili odraslih ženki. One tokom zime podnose niske temperature i do -15°C, te u proleće naredne godine mogu nastaviti sa partenogenetskim razmnožavanjem. Hladno i kišovito vreme tokom vegetacije može skoro u potpunosti prekinuti masovno razmnožavanje. U početku napada vaš prvo naseljava gornju površinu lista mladih biljaka. Kasnije, kolonije vašiju se nalaze, pre svega, sa donje strane listova i između njih. Kod ranijeg napada, biljke ne formiraju glavice, usled čega, dolazi do smanjenja prinosa i do 50%.

Kod masovne pojave ove vaši štete su veoma velike, naročito na rasadu, koji se usled napada suši. Svojim sisanjem ne samo da usporavaju rast biljaka, nego prisustvom brojnih kolonija, mednom rosom i čađavicom smanjuje tržišnu vrednost glavica. Ova vrsta je i prenosilac preko 20 virusa.

Kupusna lisna vaš ima više prirodnih neprijatelja. Neki od njih mogu ponekad sprečiti dalji porast populacije, kao osa Diaeretiella rapae. Značajni predatori ove štetočine su i larve vrste Aphidolates aphidimyza, kao i larve nekih osolikih muva iz fam. Syrphidae.

Jedna od mera borbe je i uništavanje ostataka biljaka posle berbe, kao i korovske krstašice, jer se time smanjuje napad vašiju sledeće godine. Hemijsko suzbijanje je efikasno, ako se izvodi u početku formiranja kolonija, odnosno dok su kolonije još male. Ukoliko se tokom vegetacije utvrdi prisustvo više od 100 vašiju na 25 biljaka (pregleda se na 5 mesta po 5 biljaka), i ako se u narednim pregledima (posle 3-5 dana) njihova brojnost povećava, treba početi hemijsko suzbijanje. Tretmane izvesti nekim od registrovanih preparata na bazi a.m. acetamiprid ili lambda-cihalotrin ili deltametrin. Obavezno treba dodati okvašivač, jer i kupusnjače i vaši imaju voštanu prevlaku. Važno je što kvalitetnije tretirati, ako se može i naličje listova, na kojima se vrsta u početku pretežno nalazi.

Jelena Nevzatović, dipl. ing. zaštite bilja

PSSS „Poljosavet“ doo Loznica