Specifičnosti troškova u poljoprivredi

Zbog određenih osobenosti kapaciteta za proizvodnju i samog procesa proizvodnje, pojedini troškovi u poljoprivrednoj  proizvodnji se ispoljavaju drugačije u pogledu visine, reagovanja na obim proizvodnje i slično, nego  u ostalim privrednim delatnostima.

Zemljište zbog svojih određenih osobenosti ima veliki uticaj na troškove u ukupnom iznosu i po jedinici proizvoda. Neistrošivost zemljišta dovodi do toga da se njegova vrednost ne amortizuje. Međutim, pošto zemljište ima vrednost za kupovinu ili otplatu kredita sredstva se obezbeđuju iz dobiti, tj. rente. Zbog neumnoživosti zemljišta, da bi se sa istih zemljišnih površina postizao veći obim proizvodnje neophodno je povećati utrošak pojedinih činilaca proizvodnje, što doprinosi povećanju troškova. Nepokretljivost zemljišta je osobina od velikog uticaja na troškove unutrašnjeg transporta pa organizaciji zemljišne teritorije treba posvetiti dosta pažnje. Zbog različite plodnosti zemljišta, da bi se ostvario isti obim proizvodnje, potrebni su različiti utrošci činilaca za proizvodnju odnosno različiti iznosi troškova. Uređenje zemljišne teritorije, komasacija i arondacija, izaziva izdatke koje treba amortizovati.

Građevinski objekti se sa tehničke strane ne razlikuju od građevinskih objekata koji se koriste u ostalim privrednim delatnostima. Međutim, kako se poljoprivredna proizvodnja obavlja na širim zemljišnim prostorima, neophodno je građevinske objekte razmestiti tako da se smanje troškovi unutrašnjeg transporta.

Poljoprivredne mašine se takođe sa tehničke strane ne razlikuju od mašina u ostalim privrednim delatnostima. Ipak, specifičnosti troškova korišćenja poljoprivrednih mašina proizilazi iz sezonskog karaktera poljoprivredne proizvodnje  i potreba za izvođenjem pojedinih agrotehničkih mera u optimalnim i kratkim rokovima, pa zbog smanjenja mogućnosti korišćenja mašina u toku cele godine, biće i viši troškovi proizvodnje (troškovi amortizacije, kamate, održavanja i drugi) nego u ostalim privrednim delatnostima.  Pored toga mogućnost korišćenja poljoprivrednih mašina zavisi i od vremenskih uslova i od stanja zemljišta, a od tih uslova zavisi i visina troškova goriva i održavanja.

Višegodišnji zasadi i osnovno stado su osnovna sredstva za rad sa biološkim osobinama. Kod ovih osnovnih sredstava vek korišćenja je ograničen njihovim biološkim osobinama pa se on ne može produžavati kao kod drugih sredstava za rad,  a to znači da nema troškova održavanja.  Na kraju perioda korišćenja, osnovno stado i neki zasadi imaju veliku likvidacionu vrednost što treba uzeti u obzir pri utvrđivanju troškova amortizacije. Za troškove sredstava sa biološkim osobinama važan je i momenat njihovog privođenja u osnovna sredstva kako bi se razdvojili troškovi podizanja i uzgoja od troškova korišćenja. Kod višegodišnjih zasada to je godina starosti kada vrednost njihovog roda bude jednaka ili veća od troškova uzgoja, a kod osnovnog stada to je godina kada se stado počinje koristiti za proizvodnju, tj. za priplod ili rad.

 
<p style=”text-align: right;”>Marko Bogojević, dipl. inž. agroekonomije</p>