Gordana RadojičićVećina plodova jabuke i kruške se nakon berbe odlaže u skladišta. Time se briga voćara o zdravstvenom stanju uskladištenog voća nastavlja jer su podložni napadu raznih bolesti. U većini slučajeva prouzrokovači ovih bolesti su parazitne gljive, a u narodu su ovi simptomi poznati kao „trulež“ plodova. Skladišne bolesti mogu se javiti i u voćnjaku, bez simptoma vidljivih golim okom. Gljive, prouzrokovači nekih skladišnih bolesti prisutne su plodovima i dva meseca pre berbe. Tokom berbe gljive koje se nalaze na plodovima zajedno sa njima dospevaju u skladište. Sa površine ploda prodiru kroz razna mehanička oštećenja, a neke od njih prodiru kroz lenticele ili preko peteljke. Kada prodru u plod dolazi do pojave truleži, tkivo postaje mekano, smeđe ili crno, a plodovi često postaju potpuno neupotrebljivi. Zaraza se dalje širi sa zaraženih na susedne zdrave plodove što može dovesti do velikih gubitaka.
Najznačajnije bolesti na plodovima koje se razvijaju nakon berbe i tokom skladištenja su smeđa trulež (Monilinia fructigena), meka trulež (Penicilium expansum), siva trulež (Botrytis cinerea), gorka trulež (Colletotrichum spp. = sin. Gleosporium spp.). Pomenute gljive naročito se razvijaju i prisutne su u godinama sa većim padavinama, a u godinama sa izrazito velikim padavinama na nedovoljno zaštićenim plodovima razvijaju se i gljive iz rodova Phytophthora, Aspergillus, Mucor, Rhizopus… Tokom sušnih godina, kada leti imamo visoke temperature, nisku relativnu vlažnost i vrlo retke padavine može se očekivati pojava truleži plodova koju izazivaju gljive roda Fusarium, Alternaria, Trichotecium, Coniothirium… Takođe, mogu se očekivati i štete od neparazitskih bolesti kao što su gorke pege kao posledica nedostatka kalcijuma, staklavost plodova i posmeđenja pokožice ploda.
Intezitet pojave bolesti na plodovima nakon berbe zavisi od mnogo faktora. Pojava skladišnih bolesti biće veća ako je period skladištenja duži, ako je viša temperatura i vlažnost vazduha tokom skladištenja, ako je veći broj mehanički oštećenih plodova kao i plodova koji su tokom vegetacije bili zahvaćeni krastavošću, ožegotinama od sunca, ili su oštećeni od grada.
Mere zaštite od pojave skladišnih bolesti su pažljivo branje i transport tokom berbe da bi se izbegla mehanička oštećenja plodova, zaštita od bolesti tokom vegetacije i skladištenje plodova u adekvatnim uslovima. Pored ovih mera ne treba isključiti i mogućnost hemijske zaštite primenom fungicida. Od druge polovine jula i tokom avgusta potrebno je obratiti pažnju zaštiti plodova od skladišnih bolesti primenom fungicida sa a.m. boskalid+piraklostrobin.
S obzirom da se jabuka u našim uslovima intezivno štiti od krastavosti i pepelnice i sve se više skladišti u savremenijim hladnjačama, pojava bolesti na plodovima obično nije znatna. Ukoliko uslovi skladištenja nisu adekvatni i izostanu mere zaštite tokom vegetacije broj propalih plodova u toku čuvanja može biti vrlo visok i veoma značajan.
Gordana Radojičić, dipl.ing.
PSSS Čačak