Toplotni režim zemljišta

Pod tolotnim režimom zemljišta podrazumeva se njegova sposobnost da reguliše svoje toplotno stanje u odnosu na atmosferu i u odnosu na zahteve i potrebe biljaka.
Stepen zagrevanja zemljišta zavisi pored geografskog položaja i od sledećih faktora :fizičkih osobina zemljišta, vrste pokrivača ( biljni ,snežni ili bez pokrivača) , ekspozicije, oblika terena, boje zemljištaiI dr.
Od fizičkih osobina zemljišta najvažnije su Toplotni kapacitet i toplotna provodljivost.
Toplotni kapacitet zemljišta je sposobnost zemljišta da primi određenu količinu toplote. Specifični toplotni kapacitet je količina toplote koja je potrebna da zagreje 1 gram zemlje za 1oC.
Zapreminski toplotni kapacitet je količina toplote koja je potrebna da zagreje 1cm 3 zemlje za 1o C.
Toplotni kapacitet zemljišta zavisi i od njegove vlažnosti, poroznosti i mineralnog sastava , a takođe i od ekspozicije terena.
Tamna zemljišta apsorbuju više Sučeve energije i brže se zagrevaju od svetlijih koja imaju veći albedo.
Dnevni godišnji hod temperature zemljišta uglavnom je uslovljen hodom sunčevog zračenja i zemljinog izračivanja.
Temperatura zemljišta dostiže svoj maksimum oko 13 časova . U popodnevnim satima kada je intenzitet Sunčevog zračenja sve manji u odnosu na intenzitet zemljišnog izračivanja temperature zemljišta počinje opadati.
Danju temperature zemljišta opada sa dubinom a noću raste sa dubinom .
Zmimi , zbog intenzivnog hlađenja Zemljine površine i danju i noću temperatura opada sa dubinom .U proleće i jesen povremena nastupa izotermija – temperature je jednaka na svim dubinama .
Toplotni režim zemljišta obuhvata procese primanja, prenošenja i gubljenja toplote. Osnovni izvor toplote u zemljištu je Sunčevo zračenje. Zavisno od reljefa, biljnog pokrivača i drugih karakteristika, zemljište se bolje ili lošije zagreva, odnosno sporije ili brže hladi. Sasvim mala količina toplote zemljišta potiče iz unutrašnjosti Zemlje ili od procesa razlaganja. Od temperature zemljišta zavise fizičko-hemijske reakcije, mikrobiološki procesi, rast i razviće biljaka, pre svega njihovih podzemnih organa, aktivnost bakterija, gljiva i svih drugih, zemljišnih organizama.
Zemljišta bez vegetacije se brzo zagrevaju, ali se i brzo hlade, dok ona koja su pod vegetacijom odlikuju se povoljnim toplotnim režimom i umerenijim promenama temperature. Na primer, šumska vegetacija leti smanjuje zagrevanje zemljišta, a zimi sprečava toplotno izračivanje iz njega.
Za karakterističnu toplotu zemljišta presudan značaj ima poroznost i količina vode u zemljišnim porama. Sa povećanjem vlažnosti, raste i toplotna provodljivost, a time i gubljenje toplote iz zemljišta. Suva zemljišta ispuštaju manje toplote od vlažnih. Površinski slojevi relativno brzo gube toplotu izračivanjem u hladnije slojeve atmosfere, kao i isparavanjem zemljišne vlage. U svakom slučaju, naizmenično zagrevanje i hlađenje, kao i vlaženje i sušenje, utiču na formiranje, promenu i dalju evoluciju zemljišta .
Značaj temperature zemljišta za razvoj biljaka
Razvoj biljaka moguć je samo u određenim granicama temperature, različitim za svaku biljnu vrstu i fazu razvoja ( klijanje i nicanje ).
Temperatura oraničnog sloja zemljišta je jedan od najpoznatijih pokazatelja spremnosti zemljišta za setvu i služi za utvrđivanje rokova setve.
Na temperature zemljišta od 0 oC prestaje apsorpcija vode i hranljivih materija .I visoke temperature mogu biti štetne.