Mere zaštite protiv virusa šarke šljive

MERE ZAŠTITE PROTIV VIRUSA ŠARKE ŠLJIVE
Virus šarke šljive jedan je od najviše proučavanih virusa. Glavni domaćini ovog virusa su voćne vrste iz roda Prunus kao što su šljiva, breskva,kajsija,višnja, trešnja, nektarina, i badem. Stabla koja su inficirana slabije rađaju, plodovi su značajno slabijeg kvaliteta ali ne izumiru. Prenosi se neperzistentno sa preko više od 20 vrsta lisnih vaši i vegetativnim razmnožavanjem zaraženih biljaka.Infekcija virusa šarke šljive ispoljava simptome kao što su gubitak hlorofila, usled čega dolazi do promena na listovima,smanjena je rodnost, plodovi se deformišu prevremeno opadaju plodovi sadrže manje šećera a više kiselina zatim dolazi do smanjenog kvaliteta i tržišne vrednosti ploda , drvo slabi i smanjuje se njegov životni vek.Zaraza može biti i bez vidljivih simptoma kod nekih biljnih domaćina.
Mere kontrole i prevencije obuhvataju nadzor nad zdravljem bilja, proizvodnja zdravog sadnog materijala, izbor lokacije za zasnivanje zasada, gajenje otpornih sorti, suzbijanje biljnih vaši i mere karantina.
Nadzor nad zdravljem biljaka obuhvata praćenje virusa vizuelnim pregledima i laboratorijskim testiranjem.Serološki testovi mogu otkriti virus šarke šljive pre nego što se razviju vizuelni simptomi.(Awashi 2020)Odsustvo simptoma nije dobar pokazatelj da je voćnjak zdrav.
Proizvodnja zdravog sadnog materijalaje jedan od osnovnih uslova za formiranje zdravih višegodišnjih zasada.Propisi koji su utvrđeni u okviru postupka sertifikacije obezbeđuju zdravstveni kvalitet i čistoću sorte.
Izbor lokacije: Osetljive sorte ne mogu se gajiiti u blizini starih i obolelih zasada.Gajiti tolerantne sorte uz izolacijiu 500-1000 m u odnosu na izvore infekcije.Na krajevima voćnjaka gajiti jabuke, kruške i drugih biljaka koje nisu domaćini virusa šarke šlhjive.
Gajenje otpornih i tolerantnih sorti:Pojedini genotipovi šljive su potpuno otporni:Jelta, Boutil, Covidna i ScoldusNo1 Od sorti kajsija otpornih na PPV su Harlaune i Betinka. Otkrivena je forma crnog trna (P. Spinosa)koja poseduje otpornost na PPV i može se preneti kalemljkenjem na šljivui to se bnaziva vegetativna otpornost.(Vulić i sar. 2011)
Suzbijanje biljnih vaši:Virus šarke šljive prenosi se neperzistentno(zadržava se u vektoru kratko vreme)i mogu ga prenositi lisne vaši na koštičavo voće. Ima 28 opisavih vektora virusa PPV.Za suzbijanje vaši koriste se insekticidi sa različitim mehanizmom delovanja kako ne bi došlo do pojave rezistentnosti.Obično se koriste insekticidi sa aktivnom materijom deltametrin. To su insekticidi iz grupe piretroida koji brzo ispoljavaju efekte . Poslednjih godina je povećano interesovanje za bioinsekticide
Karantin:Cilj karantina je da se virus ne širi sa mesta gde se sad nalazi.Ukoliko se PPV javlja na malom području, može je suzbiti lokalni karantin sprečavajući kretanje zaraženog materijala.
Krčenje stabalaVirus šarke šljiveu Pensilvaniji je prvi put identifikovan 1999godine u breskvamaOko 1600 ha komercijalnih voćnjaka je uklonjeno kao rezultat kampanje iskorenjavanja.Virus PPV je proglašen iskorenjen iz Pensilvanije 2009 godine
Savetodavac za zaštitu bilja Ružica Đukić