Plužni đon – Milica Janković

Nekada je važilo pravilo da se plužni đon razbija samo na zasnovanim površinima pod voćem gde mehanizacija ide stalno po istim tragovima. Zadnjih deset do petnaest godina je uočena pojava plužnog đona i na ratarskim površinama. Tada su davane preporuke da se svake četvrte do pete godine obavlja operacija razbijanja plužnog đona. Pošto se pri toj operaciji koriste teški, jaki traktori potrošnja goriva je bila velika pa su naši ratari izbegavali da istu urade, već su to rešavali sa malo jačim traktorima snge veće bar 20 % od onih sa kojima su uobičajno orali. I to je tada bilo dovoljno. Zna se da se čak i pri berbi jagodičastog i bobičastog voća javljaja plužni đon pošto se berači kreću istim stazama i usled toga se stvara nepovoljni uslovi za razvoj korenovog sistema posebno kod maline.
Velike, moderne poljoprivredne firme koje se bave proizvodnjom ratarskih useva su usvojili praksu da obavezno posle skidanja strnih žita u obradi zemljišta primenjuju operaciju podrivanja poljoprivrednog zemljišta. Ta operacija je obavezna i pokazala je odlične rezultate.
Nedostatak radne snage koji je prosto hroničan uslovljava da te iste radnike mora da zameni poljoprivredna mehanizacija. To naročito važi u ovim uslovima koji se karakterišu ekstremnim vremenskim prilikama koje zahtevaju da se svi radovi u poljoprivredi urade u pravom trenutku i u kratkom vremenskom roku.
Još jedan učljiv problem što veliki broj gazdinstava ore stalno sa traktorom iste snage što takođe potpomaže stvaranje plužnog đona. Jedan od znakova da postoji i kako prepoznati prostojanje plužnog đona je prisustvo površina na kojima leži voda nakon obilnih kiša, takozvani vodoleži, i usijanost zemljišta u brazdi posle prolaska pluga.Voda koja leži je obično u mikrodepresijama .
Plužni đon je vodonepropusni sloj zemljišta koji nastaje u sadašnje vreme najčešće sabijanjem zemljišnih čestica usled rada teških poljoprivrednih mašina. On ne dozvoljava vodi u zemljištu da se spušta u dublje slojeve zemljišta kada je ima dovoljno i da se leti u nepovoljnim uslovima za gajenu biljku (visoka teperatura, nedostatak padavina i niska vlažnost vazduha) podiže u zonu korenovog sistema.
Samu operaciju razbijanja plužnog đona ne možemo raditi otprilike, odokativno, već joj mora prethoditi tačna detekcija na kojoj se dubini nalazi plužni đon. Za to služi uređaj pod nazivom penetrometar i pomoću njega može se odrediti na kojoj dubini treba raditi operaciju razbijanja plužnog đona.
Ovaj tekst je još jedan poziv da se razbijanje plužnog đona počne primenjivati i na manjim poljoprivrednim gazdinstvima i posebno što nije navika naših poljoprivrednika na ratarskim površinama . Na manjim površinima izbegavati upotrebu teških traktora, već onih lakšiš i to tako planirati da se u što manje prohoda ta operacija i obavi.
Sve dodatne troškove koje ova operacija razbijanja plužnog đona iziskuje u ovim teškim finansijskim vremenima će biti vraćene kroz povećane prinose usled toga što će sačuvana voda u dubljim slojevima zemljišta biti iskorišćena u najnepovoljnijem delu godine od strane biljaka kako bi postigle bar približno projektovane prinose i donele poljoprivrednom proizvođaču finansijsku korist.