Fiziološke promene plodova voćaka

Fiziološke promene na plodovima kao veliki problem javljalju se sa početkom gajenja voćaka u plantažnim zasadima, u našim prilikama od pre 50 godina pa i više. Ovaj problem fizioloških promena na plodovima, postao je dosta izražen u novije vreme, u uslovima visoko intezivnog gajenja voćaka i pri dužem čuvanju plodova u hladnjačama. To je fiziološki poremećaj u toku normalnog procesa zrenja i starenja ploda, koji ima za posledicu neadekvatan izgled ploda, ukus i organoleptičke osobine, aromu. Dakle pojava različitih poremećaja u diferencijaciji ćelija, i u prevremenom ili ubrazanom odumiranju i razgradnji ćelija pojedinih tkiva u plodovima voća, dovodi do promene boje pojedinih tkiva, grupnoj denaturaciji ćelija (udubljenja na plodovima), formiranju guka na plodovima i većoj zastupljenosti pojedinih ćelija (kamenih ćelija) i slično. Sa pojavom ovih promena na plodovima voća, javljalju se i promene u kvalitetu (gorčina, odbojna aroma), gubici u hladnjačama koji nisu zanemarljivi, a nekad mogu biti i katastrofalni. Uzroci fizioloških promena na plodovima dele se u dve grupe. Prva grupa su fiziološke promene plodova čiji su uzrok različiti poremećalji u procesu rasta plodova u voćnjaku, odnosno stabla u njegovom godišnjem životnom ciklusu. Proizvođač uspešno može otkloniti ove uzroke jer na njih može direktno da utiče izborom određene vrste voća, sortimentom i podlogom, uravnoteženom ishranom i folijarnom prihranom, pravilnim održavanjem zemljišta sa navodnjavanjem, i određenim pomotehničkim zahvatima u toku godišnjeg ciklusa razvoja voćaka. Takođe i momenat berbe i uslovi skladištenja imaju uticaj na njihov razvoj. Najzastupljeniji su gorke pege, udubljene pege oko lenticela, jonatanove pege i staklavost plodova. Druga grupa fizioloških promena izazvanih poremećajem metabolizma samog ploda u procesu čuvanja u hladnjačama ili podrumskim prostorijama, ima za posledicu ubrazavanje prirodnih procesa starenja plodova. Najznačajnija fiziološke funkcionalne promene su posmeđivanje pokožice, posmeđenje semenjače, staklasto posmeđenje, prozeb ploda, i povrede usled nedostatka kiseonika ili previsoke koncentracije ugljendioksida i drugo. Svi blagovremeno izvršeni poljoprivredni radovi, od agrotehničkih do pomotehničkih mera, po fenofazama razvoja određene voćarske kulture i sortimenta, kao i adekvatno vreme berbe, pozitivno utiču na dugovečnost i trajnost plodova voćaka.

Savetodavac iz voćarstva i vinogradarstva Aleksandar Mitić