LESKIN RILAŠ – Balaninus nucum

LESKIN RILAŠ – Balaninus nucum
Leskin rilaš je najznačajnija je i najpoznatija štetočina leske. Može da nanese velike štete u ukupnoj proizvodnji leske od 25% do 70%. Isključivo je štetočina leske i rasprostranjena je svuda gde se gaji leska.
Odrastao insekt je sa dugom tankom rilicom žuto smeđe boje – boje lešnika. Larva je bela sa smeđom glavom, ima jednu generaciju godišnje. Odrasli insekti javljaju se u kasno proleće. Nakon pojave, imaga se dopunski hrane lišćem, a posle parenja (kopulacije) u junu ženka buši plodove i polaže jaja. Ženka progriza čvrsti omotač ploda i u otvor položi jedno jaje, nakon čega otvor zatvori izgrizotinama tako da se on teško uočava. Jedna ženka u sezoni ošteti i do 150 plodova. Ispiljena larva u plodu provede čitav život, hrani se jezgrom ploda i plod puni izmetom, tako da on postaje neupotrebljiv. Kada se razvije, larva napušta plod kroz napravljeni okruglasti otvor i spušta se u zemlju, gde na dubini 10-20cm zaprede kokon i tako provede zimu.
Štete pričinjavaju i larve i odrasli insekti. Odrasli insekti izgrizaju mlado lišće praveći male rupe i buše mlade tek zametnute plodove, a larve izgrizaju unutrašnjost plodova. Ubodna mesta na plodovima su posebno značajna, jer takve plodove redovno naseljavaju fitopatogene gljive, prouzrokovači truleži, naročiro ako krajem maja i početkom juna imamo učestale kišne periode.
Suzbijaju se samo odrasle jedinke. Suzbijanje se vrši od početka pojave odraslih jedinki, u periodu dopunske ishrane, primenom insekticida sa kontaktnim i digestivnim delovanjem (početak maja do kraja juna meseca). Zbog skrivenog načina života larve je nemoguće hemijski suzbijati, međutim, s obzirom da se larve preobražavaju u lutke u zemljištu, i to na dubini od samo nekoliko centimetara, obradom zemljišta oko stabla, dubokim prekopavanjem, može se značajno smanjiti brojnost ove štetočine.

Vesna Nišavić Veljković, dipl.ing.
PSSS Čačak