Veliko problem povrtara – Tripsi (Thrips spp.)

Najznačajnija vrsta tripsa je duvanov trips (Thrips tabaci) a poslednjih godina i kalifornijski trips (Frankliniella occidentalis). To su veoma sitni insekti veličine 1-2 mm, sivožute do tamnosive boje. U proizvodnim zasadima su naročito brojni tokom letnjih meseci, čim nastupe letnje vrućine i duži sunčani periodi. Do tog perioda se razvija na raznim gajenim i korovskim biljkama (pored duvana oštećuje skoro 400 biljnih vrsta). Pored direknih šteta tripsi mogu da prenose i viruse. Duvanov trips ima 5-8 generacija godišnje, prezimljava imago u zemlji, ispod biljnih ostataka i na drugim skrivenim mestima. Toplo i suvo vreme, odnosno duži sušni periodi, pogoduju masovnom razmnožavanju tripsa. Ženke polažu jaja u lisno tkivo. Insekti se zavlače između listova biljaka i hrane se sisanjem biljnih sokova, pri čemu na mestima uboda sa lica i naličja listova nastaju kvržice, odnosno plutasto tkivo nepravilnog oblika.
Mere suzbijanja: uništavanje biljnih ostataka, suzbijanje korova, uzgoj tolerantnih sorti. Biološko suzbijanje predatorskim stenicama roda Orius, predatorskim grinjama Amblyseius ili bioinsekticidima koji sadrže parazitske nematode roda Steinernema. Količina koja je potrebna zavisi od stanja zasada i veličini populacije tripsa koja je prisutna. Primena je dosta jednostavna. Stenice i grinje su pakovane u plastične bočice, te se iz bočica istresaju na biljke. Nakon primene potreban je određeni period da se stenica i grinja razviju, odnosno da počnu da deluju i da dođe do smanjenja populacije tripsa. Ovo je obično najteži deo i teško je uveriti poljoprivrednika da će sve biti u redu dok on gleda kako trips pravi štetu na njegovim biljkama. Nekoliko poljoprivrednika koji su krenuli sa biološkom zaštitom u ovom trenutku nisu izdržali i posegnuli su za primenom hemijskih sredstava. To nije dobro i svakako je velika greška koju rade.

Za praćenje štetočine u zaštićenim prostorima, postavljaju se plave i žute lepljive ploče. U uslovima gde je prisutnost štetočine velika, može se postaviti i veći broj ploča, jer će se na taj način smanjiti brojnost. Nakon početnog smanjenja populacije tripsa, dolazimo do odluke koju poljoprivredni proizvođači moraju da donesu, a to je da li koristiti hemijsku zaštitu ili primeniti biološku zaštitu.

Hemijska zaštita se vrši istim preparatima kao kod zaštite protiv vašiju, uz primenu insekticida različitog mehanizma delovanja, kako bi se usporilo nastajanje rezistentnosti. Sa hemijskim suzbijanjem treba početi čim se konstatuju prvi primerci tripsa.
• Registrovane am. za suzbijanje tripsa: ciantraniliprol, formetanat-hidrohlorid,spinosad, formetanat-hidrohlorid, a.m. spinosad i a.m. abamektin
Dejan Mujakić dipl.ing.z.bilja