VOĆARSTVO – Mineralna faza zemljišta i njegova tekstura

Mineralna faza zemljišta i njegova tekstura

Čvrsta frakcija zemljišta obuhvata oko 50% njegove zapremine, dok pore zemljišta popunjava voda i vazduh. On se sastoji od dve faze: mineralne i organske, s tim da se mineralna frakcija zemljišta obično smatra njegovom osnovnom fazom, dok prisutna organska materija, voda i vazduh bliže definišu njegova svojstva. Čvrsta faza, potiče od matičnog supstrata, gde njegovo učešće varira prema sadržaju i prema veličini čestica. Oni će stoga usloviti ono što nazivamo teksturom zemljišta, koja se definiše kao učešće pojedinih mineralnih čestica različite veličine u zemljištu. Ovde se govori o učešću delova stena, šljunka, peska, praha i gline u mineralnoj strukturi zemljišta. O svojstvima zemljišta najviše nam govori i poznavanje teksture zemljišta tako da ako ukazujemo da se radi o skeletnim zemljištima, podrazumeva se da ona poseduje izraženo prisustvo delova stena , šljunka ili stena. Ako govorimo o glinovitim zemljištima jasno je da kod njih dominiraju sekundarni minerali, odnosno sekundarni minerali gline koji nastaju razlaganjem primarnih minerala koji se nalaze u stenama. Prema teksturi, zemljišta se vrlo često opredeljuju kao „teška“, sa većim sadržajem gline i „laka“ gde dominiraju peskovi i nešto krupnije čestice, zemljišta gde je manje učešće gline. Sa aspekta ishrane biljaka, tekstura je veoma važna, pošto izmenjivi kapacitet zemljišta, odnosno njegova sposobnost da vezuje pojedine jone hraniva, je usko povezano sa njegovim karakterom, tako da su zemljišta sa većim sadržajem gline u stanju da vezu i veću količinu potrebnih elemenata za biljke, dok kod ostalih, hraniva su podložna ispiranju. Pored toga od teksture zemljišta će zavisiti i sposobnost zemljišta da zadržava i vezuje vodu, gde ona sa većim sadržajem praha i gline zadržavaju više vode i odnosu na rastresitija. Pošto je kretanje vode i vazduha vezano za prisustvo pora, kod zemljišta sa više finijih čestica samnjena i njihova mogućnost kretanja duž profila.
Srednje teška zemljišta, kao što su ilovasta, peskovito-ilovasta se mogu smatrati najidealnijim za biljnu proizvodnju ali između teksture zemljišta i njegove produkcione sposobnosti se ne sme generalizovati, pošto tekstura zemljišta predstavlja samo jedan od mnogih faktora koji definišu njegovu plodnost. Inače, čak i kod istog tipa zemljišta, duž njegovog profila se menja njegova tekstura, tako da površinski slojevi vrlo često imaju zadovoljavajuću rastesitu strukturu, dok su dublji zbijeniji i manje povoljni za razvoj korenovog sistema. Stoga se pri pripremi zemljišta za podizanje višegodišnjih zasada pribegava rigolovanju sa ciljem da se u dubljim slojevima postigne veća poroznost i manja zbijenost zemljišta. Osnovni izvor pojedinih hraniva u zemljištu predstavlja njegova čvrsta faza (K, Mg, Ca, Fe) dok su u tečnoj fazi rastvoreni svi ostali elementi ili kao pojedinačni joni ili kao delovi rastvorenih čestica. Pored toga, tečna faza zemljišta, u sistemu koji se naziva zemljišni rastvor, sadrži i organsku materiju, koja podleže procesima razlaganja, mineralizacije. Organska materija je uglavnom izvor azota, fosfora i sumpora za biljke, ali i svih ostalih mikroelemenata, jer njena sinteza ne bi bila moguća bez njihovog prisustva.
Ana Đoković, Dipl.ing.poljoprivrede