Beli luk

Beli luk – je kultura koja se sve manje gaji u Pčinjskom okrugu. Prosečna veličina poljoprivrednog gazdinstva je oko 3,5 ha tako da se ne isplati na malim površinama baviti se ratarskom proizvodnjom jer nema zarade, već je najbolje opredeliti se za kulture koje nisu široko zastupljene.
Glavica ozimog luka se prepoznaje po čvrstoj stabljici u središtu glavice oko koje su raspoređeni čenovi belog luka. Obično ih ima od pet do deset komada. Jesenja sadnja omogućava pojedinačnim čenovima da tokom jeseni i ranog proleća razviju jak korenov sistem. Tokom zime kad se zemlja smrzne, beli luk prestaje da raste i biljke miruju. Čim se u proleće zemljište zagreje beli luk nastavlja da raste.
Odgovara mu rastresito zemljište, dobrih vodno – vazdušnih osobina. Najbolje je beli luk saditi tamo gde najmanje dve godine nije gajano povrće iz porodice lukova.
Beli luk se sadi ručno ili mašinski. Mašinska sadnja se obavlja na većim površinama, sadilicama namenjenim za ovu kulturu ili adaptiranim za sadnju crnog luka iz arpađika. Mašinska sadnja ima svoje prednosti u smanjenju troškova ove proizvodnje. Nedostaci ove proizvodnje se ogledaju u nepravilnom položaju čenova, koji zbog svog oblika mogu zauzimati leteći ili obrnuti položaj. Ovakav položaj usporava klijanje, odnosno ukorenjavanje i početni porast što se kasnije odražava na formiranje sitnijih i neujednačenih lukovica, koje neće imati tržišnu vrednost, a sve rezultira u smanjenju prinosa čak i 40%. Iz ovih razloga ručna sadnja ima prednost nad mašinskom, jer pravilnim ulaganjem čenova biljke se brže ukorenjavaju i usev je ujednačen.
Vreme sadnje je jedan od bitnih momenata u ovoj proizvodnji. Svako kašnjenje u sadnji rezultira u tome da biljka brže prolazi određene faze rasta pri nepovoljnim uslovima. Optimalni rok sadnje u našim uslovima za jesenji beli luk je prva polovina oktobra, mada i nešto kasnija sadnja do kraja oktobra ne utiče na smanjenje prinosa.
Kada je reć o dubini sadnje, neophodno je voditi raćuna da li su u pitanju sorte jesenjeg ili prolećnog belog luka. Dubina je uslovljena velićinom čenova, odnosno dubinom sadnje se određuje i debljina pokrovnog sloja koja treba da je 2–3 cm iznad vrha čena. Kod pliće sadnje usled intezivnog prorastanja korena vrlo ćesto dolazi do izbacivanja čenova na površinu i sušenja jer se deo korena nalazi van zemlje, dok kod preduboke sadnje je usporeno nicanje te biljka zaostaje u nicanju i kasnije u porastu.
Razmak sadnje kod belog luka uslovljen je sortom, krupnoćom čenova I naćinom sadnje (rućno ili mašinski). Kod jesenje sadnje gde su čenovi krupniji i same biljke robusnije međuredno rastojanje je od 40–50 cm, a rastojanje u redu 7–10 cm. Količina sadnog materijala kod jesenjeg belog luka se kreće od 1400–1800 kg.
Nega useva
Nega useva se sastoji od medjuredne obrade, navodnjavanja, prihranjivanja, zaštite od bolesti, štetočina i korova. Međuredna obrada veoma povoljno deluje na stvaranje rastresitog gornjeg sloja zemljišta. Osobito je važno primeniti rano u proleće kada jesenji beli luk kreće sa vegetacijom da bi se otklonili vazdušni čepovi stvoreni tokom zimskog perioda i time uspostavio pravilan vazdušni režim za biljku. Rastresitost takođe omogućava pravilno formiranje lukovice, jer na zbijenim zemljištima se formira sitnija lukovica, nepravilnog oblika.