Zimsko mirovanje voćaka

Zimsko mirovanje voćaka
Sve kontinentalne voćne vrste prolaze tokom godine kroz dva perioda. To su period zimskog mirovanja i period vegetacije. Ovo su dva suštinski veoma različita perioda. Zimsko mirovanje voćaka je proces koji je nastao kao posledica prilagođavanja voćaka na uslove sredine, odnosno na niske zimske temperature u cilju opstanka.
Zimsko mirovanje u našem klimatu jeste relativno dugačak period, koji može trajati 4- 6 meseci. Period zimskog mirovanja voćaka počinje sa masovnim opadanjem lišća, obično tokom oktobra meseca a završava se početkom vegetacije, tokom marta- aprila. U jesen dolazi do prekida rasta voćaka, nema fotozinteze, nema apsorpcije vode i hranljivih elemenata. Disanje i sintetički procesi se svode na minimum. U generativnim pupoljcima se nastavlja porast i dogradnja začetaka cvetova a u vegetativnim pupoljcima se nastavlja dogradnja mladara i listova. U ovom periodu se odvijaju značajne promene u hormonskom statusu biljaka, dolazi do razgradnje hormonskih materija bez čega biljke ne mogu normalno vegetirati sledeće sezone.
Period zimskog mirovanja voćaka se satoji od biološkog (prirodno mirovanje) i ekološkog (prinudno) mirovanja. Biološko mirovanje je uslovljeno naslednim faktorom i u njega voćke ulaze nezavisno od spoljašnjih faktora. Dužina trajanja biološkog mirovanja zavisi od vrste, sorte i vremena trajanja niskih (pozitivnih) temperatura kao činioca spoljašnje sredine. Većina voćnih vrsta gajenih na našem području imaju dug (45 – 60 dana) i stabilan period biološkog zimskog mirovanja. Izuzetak čine kajsija, breskva, badem koje karakteriše kratak i nestabilan period biološkog zimskog mirovanja. Da bi voćke normalno vegetirale potrebno je da dođe do razgradnje inhibitornih materija pod dejstvom niskih pozitivnih temperatura u periodu biološkog zimskog mirovanja. Za ovaj proces razlaganja neophodan je određeni broj dana sa temperaturama od 0- 12 stepeni. Najpovoljnije su temperature 5– 7 stepeni.
Ekološko mirovanje je uslovljeno temperaturama sredine. U našem klimatu zimski period sa niskim temperaturama traje po nekoliko meseci, do kraja marta- aprila i tako sprečava kretanje vegetacije iako su voćke prošle svoje biološko mirovanje. U slučaju da tokom zime dođe do pojave visokih temperatura koje traju nekoliko dana (potrebe po vrstama su različite) ekološko mirovanje voćaka može biti prekinuto. Time pupoljci bubre, vegetacija kreće.
Poslednjih godina, usled klimatskih promena, imamo pojavu produžene vegetacije zbog neuobičajeno visokih temperatura vazduha za mesece oktobar i novembar a ove godine i decembar. Iz tih razloga nije bilo uslova za pravilan ulazak u početno mirovanje i kaljenje sa pravovremenim opadanjem lišća. Umesto opadanja lišća u mnogim zasadima imali smo produžen rast mladara i pojavu cvetanja. Ove pojave su nepovoljne pšre svega sa stanovišta smanjenja otpornosti na niske zimske temperature. Dug period toplog vremena u zimskom mirovanju voćaka može negativno uticati i na funkcionisanje voćaka tokom sledeće vegetacije. Može izazvati opadanje pupoljaka pre otvaranja, izostanak otvaranja cvetnih i lisnih pupoljaka, usporen ili mali prirast mladara ili samo formiranje lisnih rozeta, neujednačeno listanje, neujednačeno cvetanje, razvučeno zametanje plodova, deformacija plodova. Svi navedeni poremećaji svakako utiču na prinos i kvalitet plodova. Takav slučaj smo imali u mnogim zasadima tokom proleća 2019.godine sa izraženim jednim ili više simptoma.
Imajući u vidu godišnji ciklus voćaka, vremenske uslove i klimu koja se menja, neophodno je agrotehničke mere koje se sprovode u fazi zimskog mirovanja voćaka prilagoditi ovim promenama bez uvažavanja ustaljenog šablona (osnovna obrada, đubrenje, rezidba,).

Zlatica Krsmanović, savetodavac za voćarstvo i vinogradarstvo