Zemljište – osnova poljoprivredne proizvodnje

Jedan od osnovnih uslova za sigurne, kvalitetne i stabilne prinose je pre svega zemljište, odnosno njegov kvalitet, plodnost, fizičko-hemijske kao i druge osobine. Primenom novih tehnologija gajenja teži se postizanju što boljih rezultata i to uz što je moguće manje ulaganje a maksimalno iskorišćavanje materijala, energije i rada. Pri takvom načinu rada, ne treba zanemariti zaštitu životne sredine i biosfere od štetnih uticaja i zagađenja, čemu značajan doprinos daju agrohemijska analiza zemljišta i racionalna primena đubriva.
Zemljište je prirodni, površinski, rastresiti sloj Zemljine kore, nastao pod uticajem pedogenetskih činilaca, geološke podloge, klime, reljefa i živog sveta. U njemu se neprekidno odvijaju razni složeni procesi razmene materija koji utiču na njegove osobine. Postoje brojni tipovi zemljišta koji su podeljeni u četiri klase, odnosno automorfna, hidromorfna, halomorfna i subakvalna.
Prva grupa obuhvata podloge nastale u uslovima obilnih atmosferskih padavina. Voda se cedi slobodno i ne zadržava se u profilu. U ovu grupu zemljišta ubrajamo kamenjare, eolske peskove, crvenica, podzol, černozem, smonice, gajnjače….Za poljoprivrednu proizvodnju u našem region, najznačajniji je černozem koji čini najveći deo obradivih površina u Vojvodini. Klima je odlučujuća za stvaranje ovog tipa zemljišta, odnosno, najkvalitetnije je kada je prosek padavina 600-650 mm godišnje, ako su zime hladne i suve, proleća vlažna, a leta suva i topla.
Smonica je crno, glinovito i lepljivo zemljište, veoma rasprostranjeno. Ima veliki potencijal plodnosti što je odraz dubokog, homogenog humusnog sloja ali zbog mogućeg lošijeg vodno-vazdušnog režima u slučajevima jače erozije može doći do kidanja korenovog sistema mladih biljaka. Uz primenu racionalnog đubrenja i kontrolisanog navodnjavanja ovaj tip zemljišta ima veliki potencijal za poljoprivrednu proizvodnju.
Gajnjača je tip zemljišta koji se formira u listopadnim šumama-gajevima. Kod nas je ima u istočnoj Srbiji, Šumadiji, Pomoravlju i Mačvi odnosno u regionima gde je prosek padavina 600-700 milimetara godišnje i leta su izrazito sušna.
Aluvijalno zemljište pripada hidromorfnoj grupi koja nastaje oko reka, na plavnim terasama. Odlikuje se velikim kolebanjem važnosti, odnosno smenom perioda prevlaživanja, zbog promena vodostaja reka. Izrazito je slojevito i uvek ima podzemnih voda. Prostire se u dolinama Dunava, Save, Morave i Drine, i pogodno je za povrtarsku proizvodnju.
Ritska crnica je najrasprostranjenija u Panonskoj niziji, ali ima veliki sadržaj gline. U vlažnom period godine, pore su zasićene vodom, a leti dolazi do isušivanja i pucanja zemlje. Obzirom da je potencijalno plodno zemljište, primenom meliorativnih mera, kao što su odvodnjavanje I podrivanje zemljišta, poboljšavaju im se vazdušne osobine i poboljšava kvalitet plodnosti.

Snježana Vujinović, dipl.inž.