Uljana repica i pčele-Nenad Nešović

Uljana repica je, uz soju i suncokret najvažnija uljana biljna vrsta kontinentalnog klimata. Površine pod uljanom repicom u svetu su u poslednjoj deceniji u porastu. Najveće površine zasejane uljanom repicom u Evropi su u Francuskoj i Nemačkoj. Uljana repica i to pretežno ozima forma sve je interesantnija i poljoprivrednicima u Republici Srbiji. Razlog za to leži pre svega u činjenici da je otkupna cena merkantilnog semena. Ovako visoka otkupna cena proizišla je iz potrebe za sirovnom u prerađivačkoj industriji, jer se smatra da je ulje uljane repice među najkvalitetnijim sirovinama, kada se porede ulja uljanih biljaka. Ulje uljane repice, s obzirom da ne sadrži eruka kiselinu, se koristi i u ishrani ljudi. Povećanjem površina pod uljanom repicom u Srbiji, raste i njen značaj kao prve pčelinje paše.
U našim uslovima se gaji ozima forma uljane repice, jer je rodnija od jare. Ozima uljana repica se seje od kraja avgusta do 20. Septembra, pa i duže. Tokom jeseni formira snažnu lisnu rozetu. U proleće, sa početkom vegetacije, počinje relativno brz rast i razvoj stabla koje se grana. Jara uljana repica se seje krajem marta i gaji se, prvenstveno, u područjima kraće vegetacione sezone. Cvetanje kod obe forme je u vidu duge, rastresite, grozdaste cvasti, postepeno od osnove prema vrhu cvasti. Cvetanje je sukcesivno i po granama, prvo počinje na centralnoj, a zatim na bočnim. Kao i kod svih biljnih vrsta iz porodice kupusnjača, odnosno krstašica, cvet uljane repice je četvorodelni i elementi cveta su poređani u obliku krsta. Građa cveta omogućuje stranooplodnju pomoću insekata. Osim oprašivanja pomoću polinatora, prisutno je i oprašivanje pomoću vetra, kao i samooplodnja. Uljana repica je dvopolna biljka i cvet sadrži i muške i ženske delove cveta.
Faza cvetanja ozime uljane repice počinje, po pravilu, krajem aprila-početkom maja i traje 22 do 45 dana. Uljana repica je jedna od značajnijih paša za razvoj pčelinjeg društva-odgajanje legla, obnavljanje i jačanje zajednice. Brzina prolećnog razvoja društava zavisi od važnih izvora nektara i polena, kao što su vrbe, voće, i najvažnija, uljana repica. I jara uljana repica, koja cveta u junu, je atraktivna pčelinja paša. U poređenju sa ozimim sortama uljane repice, jare sorte imaju 50% manju produkciju nektara i 50% veću proizvodnju polena.