Uticaj organske poljoprivrede na životnu sredinu – Rašić Suzana

Uticaj organske poljoprivrede na životnu sredinu

Poljoproivreda, kao jedna od najznačajnijih privrednih grana predstavlja glavni i jedini izvor hrane. Kada govorimo o uticaju na zemljište i biodiverzitet, ono može biti direktno i indirektno, i to u pozitivnom i negativnom smislu.
U pozitivnom smislu poljoprivreda utiče na očuvanje zemljišta, a samim tim i na životni sredinu, pod uslovom da se pravilno sprovode agrotehničke mere počev od obrade zemljišta, plodosmene, đubrenja i regionalizacija useva i višegosišnjih zasada. Poznato je da višegodišnji zasadi a posebno pošumljavanje brdovitih terena sprečava eroziju zemljišta. To se sve odražava na proizvodnju bezbedonosne hrane koja sadrži značajne hranljive materije kao što su vitamini, proteini, mineralne materije i niz esecijalnih jedinjenja koja su neophodna ljudskom organizmu. Poljoprivreda i indirektno u pozitivnom smislu utiče na očuvanje zemljišta a samim tim i životne sredine, jer je to uslov za proizvodnju dovoljne količine hrane, posebno kvalitetene i ispravne hrane.
U negativnom smislu poljoprivreda, odnosno poremećaj diverziteta, zagadjenje zemljišta a to znači i hrane reflektuje na zdarvlje ljudi, kao krajnje štetna posledica, utiče kroz nepravilnu proizvodnju koja se ogleda u ostacima pesticida u hrani usled nepravilne i prekomerne primene tih pesticida, veštačkih đubriva, hormonskih i biostimulatora a posebno uvođenjem genetski modifikovanih organizama (GMO) u proizvodnju.
Održiva poljoprivreda je strategija pronalaženja novih puteva, ponekad praćena brojnim rizicima koji se ogledaju u smanjenju prinosa i problemima u zaštiti bilja. Prelazak sa konvencionalnih sistema gajenja na koncept održive poljoprivrede, podrazumeva brojne promene u tehnologijama, počev od obrade zemljišta, ishrane biljaka (đubrenja), nege useva u toku vegetacije, posebno zaštita od biljnih bolesti i štetočina i suzbijanja korova, pa sve do berbe, pakovanje i skladištenje proizvoda.
Organska poljoprivreda predstavlja sistem održive poljoprivrede, koji potencira upotrebu pored ostalog lokalnih resursa i na taj način održava ekološku ravnotežu i umanjuje negativan uticaj poljoprivrede na biodiverzitet i zemljište. Organska poljoprivreda podrazumeva stroge kriterijume u proizvodnji hrane, kako biljnog, tako i životinjskog porekla, koje su uokvirene zakonskim odredbama i pravilnicima kojima se kontroliše takva proizvodnja, počev od parcele na kojoj nisu primenjivane hemijske mere najmanje 3 godine, pa do uputstva šta treba koristiti u samoj proizvodnji. U biljnoj proizvodnji dozvoljena je upotreba organskih đubriva, poreklom sa farme koja pripada gazdinstvu, kao i upotreba organskih i mikrobioloških djubriva, koja se nalaze na spisku pravilnika.
Proizvodnja i upotreba organskih đubriva je značajna. Kod nas je to uglavnom: stajnjak sa poljoprivrednih gazdinstava, tečni stajnjak, osoka, zelenišno đubrivo, glistenjak, žetveni ostaci, kokošji stajnjak (guano) i kompost. Još uvijek je kod nas retka primena komunalnog i industrijskog prerađenog otpada, komunalnog gradskog otpada, zelenišnog đubriva, slame, i drugih organskih materija.
Bitno je znati da celokupna produkcija organskih đubriva kao što su stajnjak sa farme, tečni stajnjak, osoka i dr. treba koristiti kao đubriva na parceli. Primena bi trebala biti na takav način da osigura najveći mogući stepen iskoristivosti biljnih hraniva, i najmanji mogući gubitak u otpad.
Zaštita od biljnih bolesti i štetočina ogleda se u agrotehničkim merama, korišćenjem predatora, parozitoida, i bioloških insekticida i fungicida. Proizvodnja animalnih proizvoda, odnosno uzgoj domaćih životinja takodje je propisan pravilnik za ovu namenu, koji predvidja posebne uslove kako se podižu staje, odnosno farme, pa do ispaše i ishrane domaćih životinja.
Organska poljoprivreda doprinosi očuvanju biodiverziteta i zaštiti životne sredine, očuvanju zemljišta, pravilnoj ishrani populacije i očuvanju ljudskog zdravlja irazvoja seoske sredine.
Organska poljoprivreda je vid poljoprivredne proizvodnje najbliži ekologiji i njenim principima. Ipak “organski” znači više nego samo proizvodnju bez sintetičkih materijala. Prirodni resursi kao što su zemljište i voda se koriste na ekološki održiv način i čuvaju se za buduće generacije. Organska proizvodnja predstavlja sistem upravljanja proizvodnjom poljoprivrdnih i drugih proizvoda koji unapređuje i povećava biodiverzitet, na najbolji način štiti zemljište i primenjuje najviše standarde zaštite zdravlja bilja i životinja.
Organska poljoprivreda se zasniva na četiri osnovna principa, prema naznakama Međunarodne federacije pokreta za organsku poljoprivredu i to princip zdravlja, princip ekologije, princip pravičnosti i princip brige. Međuzavisnost organske proizvodnje i biodiverziteta leži u činjenici da se u ovoj proizvodnji primenjuju ekološki principi i agroekološke mere radi oživljavanja prirodnih bioloških ciklusa.
Koncept održive poljoprivrede je neminovan proces, ne samo kao koncept očuvanja ekosistema i ljudskog društva, već i kao rentabilniji i ekonomski opravdaniji program.
Pripremila: Rašić Suzana, PSSS Niš