Saveti pre setve semena za proizvodnju rasada povrća – Jelena Stojiljković

Proizvodnja rasada povrća je vrlo bitna stavka u proizvodnji povrća, jer od njega zavisi i uspeh celokupne proizvodnje. Iskusni povrtari znaju da od kvaliteta proizvedenog rasada direktno zavisii prinos i kvalitet, odnosno ekonomska opravdanost proizvodnje. Imajući u vidu značaj povrtarske proizvodnje u zaštićenom prostoru za područje Leskovca, i to da je aktuelno vreme pripreme za setvu i setve semena za proizvodnju rasada pojedinih kultura, poljoprivrednim proizvođačima savetujemo da obrate pažnju prilikom izbora semena.
Uspešna i ekonomski isplativa proizvodnja povrća u zaštićenom prostoru podrazumeva upotrebu zdravog i kvalitetnog rasada. Osnovni uslovi za uspešnu proizvodnju rasada povrća su: temperatura, relativna vlažnost vazduha, kvalitet, jačina i dužina trajanja osvetljenja, temperatura i sastav podloge u kojoj se proizvodi rasad, voda, sadržaj hranljivih materija, vegetacioni prostor. Rana proizvodnja rasada u našim uslovima najčešće se obavlja u toplim lejama koje mogu biti različitog tipa i namene zavisno od ekonomske moći proizvođača. U poslednje vreme veliki broj proizvođača koristi kontejnerske sisteme, saksije, hranljive kocke ili plastične vreće koji su praktičniji ali su skuplji, dok kod “sitnijih proizvođača” i dalje je zastupljen tradicionalni način proizvodnje (proizvodnja u lejama).
Preporuka naše službe je da za setvu treba koristiti dezinfikovano i kvalitetno seme visoke biološke vrednosti. Kvalitet i poreklo semena je od velikog značaja za proizvodnju i prinos gajenih biljaka. Biljke proizvedene od kvalitetnog semenskog materijala imaju brži porast, daju zdrave biljke koje su otpornije na spoljašnje faktore. Specifičnost proizvodnje rasada povrtarskih vrsta vezana je za osobine semena. Većina povrtarskih vrsta ima jako sitno seme, vrlo često sa slabim i neujednačenim nicanjem. Sporo i neujednačeno nicanje onemogućava dobijanje ujednačenog useva, što se kasnije odražava na problem prilikom organizovanja berbe i dobijanje visokih prinosa. Zbog toga primena različitih metoda i priprema semena za setvu i predsetvenog tretiranja ima u povrtarstvu veliki značaj, jer se kod većine povrtarskih vrsta troši malo semena za setvu, posebno u proizvodnji rasada. Predsetveno tretiranje ima za cilj da ubrza klijanje useva, što se kasnije odražava na dalji razvoj. Energija klijanja predstavlja sposobnost da što više semena klija za što kraće vreme. Seme veće energije klijanja ima brže nicanje. Seme veće mase i ima obično i veću klijavost i energiju klijanja.
Semenski materijal miora da bude zdrav i neoštećen od štetočina. Seme zaraženo bolestima i štetočinama ne samo da ima smanjenu vrednost kao semenski materijal već se može preneti i na zdravo seme.
Najvažnije osobine semena od kojih zavisi uspešnost poljoprivredne proizvodnje su čistoća semena, klijavost i zdravstveno stanje.
Seme se može smatrati čistim ako u njemu nema nikakvih primesa. Klijavost semena predstavlja sposobnost semena da klija u određenom vremenskom periodu i pod određenim uslovima.
Prilikom proizvodnje rasada koji se ne pikira, treba planirati oko 20%, a ako se pikira 10-15 % biljaka više nego što je potrebno za određenu površinu.

Jelena Stojiljković, PSSS Leskovac