Navodnjavanje kukuruza – Ljiljana Vuksanović

Biljna ratarska proizvodnja, u našim agroklimatskim uslovima odvija se uglavnom bez navodnjavanja. Suša skoro redovna pojava u letnjem periodu i ima ozbiljne posledice na umanjenje prinosa i pogoršanje kvaliteta proizvoda. Nepovoljne posledice suše na umanjenje prinosa najčešće se ispoljavaju na lakšim zemljištima, naročito na visokorodnim sortama i hibridima ratarskih kultura.
Većina biljnih vrsta kako u ratarstvu, tako i u povrtarstvu nemaju potrebne količine vode iz zemljišnih rezervi, od vanvegetacijskih padavina i od vegetacijskih padavina pa navodnjavanje treba da bude redovna mera. Međutim, uspešnost navodnjavanja zahteva poznavanje specifičnosti u zahtevima za vodom pojedinih ratarskih useva kao i od poznavanja tipova zemljišta na kojima se odvija ratarska proizvodnja – peskovitih,od srednje teških i teških , različite dubine i plodnosti.
Kukuruz se kod nas gaji u različitim zemljišnim i klimatskim uslovima. To je biljka toplog podneblja i za postizanje visokih prinosa zahteva relativno visoke temperature vazduha i optimalnu obezbeđenost vodom tokom čitavog perioda vegetacije. Ima dobro razvijen korenov sistem koji duboko prodire u zemljište a na najnižim kolencima stabla stvaraju se adventivni korenovi koji dobro koriste vodu iz površinskog sloja zemljišta. Dobro korišćenje vode iz dubljih slojeva zemljišta omogućava mu da dobro podnosi sušu. Pri visokoj agrotehnici i optimalnoj vlažnosti zemljišta, kukuruz u našim uslovima daje prinos zrna od 10-12 t/ha.
Kukuruz ekonomično troši vodu, ali zbog formiranja visokog prinosa zrna i biljne mase, kao i duge vegetacije ima velike potrebe za vodom. Zahvaljujući povoljnom položaju i obliku listova dobro prihvata male količine padavina koje sprovodi niz lišće i stablo do žilica adventivnog korena što mu omogućava da bolje koristi hraniva a pri nedostatku vode u zemljištu i visokim temperaturama vazduha uvijanjem lista smanjuje lisnu površinu, smanjuje transpiraciju i tako bolje podnosi sušu.
Smatra se da je prvi kritični period za vodom u fazi 7-10 dana pre metličenja i traje do kraja cvetanja i oplodnje jer se tada formiraju generativni organi koji direktno utiču na prinos, a drugi kritični period na nedostatak vode je u fazi nalivanja zrna.
Nedostatak padavina i veoma visoke temperature vazduha od preko 380C u julu mesecu ove godine doprineli su da su usevi kukuruza koji su imali zelenu masu, podgoreli i izgubili listove. Navodnjavanje je u ovakvim uslovima neophodna agrotehnička mera bez koje se ne može zamisliti stabilna proizvodnja kukuruza.
Utvrđivanje vremena zalivanja i zalivnih normi može se vršiti prema vlažnosti zemljišta, vodnom bilansu ili prema turnusima.
Proučavanjem predzalivne vlažnosti zemljišta za kukuruz ustanovljeno da predstavlja tehnički minimum od 60-65% od PVK. Proizvođači koji imaju mogućnost da navodnjavaju kukuruz treba da obave 2-3 zalivanja a preporučuju se norme koje iznose 1500-2200 m3 vode po hektaru..Navodnjavanje je efikasno ako se izvodi onda kada je kukuruzu voda najpotrebnija: u fazi porasta stabla, u vreme pojave prve metlice i u fazi mlečne zrelosti zrna. Navodnjavanje kukuruza vrši se cevovodima sa izdignutim rasprskivačima a za manje parcele se koristi tifon.

Ljiljana Vuksanović