Navodnjavanje voćaka

Voće ima veliki značaj u ishrani, te predstavlja vrlo traženi artikl i sirovinu na tržištu, jer se koristi u svežem i prerađenom stanju.
Najčešće padavine ne zadovoljavaju potrebe stabala za vodom, zato je navodnjavanje voćnjaka potrebno radi optimalnog snabdevanja voćaka za vodom, te za postizanje visokih prinosa plodova dobrog kvaliteta.
U našoj zemlji navodnjavanje voćaka trebalo bi biti obavezno, jer je suša redovna pojava u letnjem periodu, traje duže ili kraće vreme i često ostavlja ozbiljne posledice na smanjenje prinosa i pogoršava kvalitet plodova.
Deficit vlage u početku perioda vegetacije negativno se odražava na opši porast biljaka, loš porast lišća, cvetanje je slabije jer opadaju cvetni zameci. Deficit vode u drugom delu vegetacije utiče na privremeno (prisilno) sazrevanje i opadanje plodova, loše formiranje cvetnih zametaka, starenje i opadanje lišća, što remeti fotosintezu i slabije nakupljanje hranjivih materija pa voćke loše prezimljavaju i stradaju u većem obimu.
U sušnom periodu lišće voćaka može oduzimati vodu iz plodova zbog razlike u osmotskom pritisku. Tako plodovi ostaju sitniji, lošijeg su kvaliteta. Menjaju se fiziološki i biohemijski procesi u biljkama, formiraju se jedinjenja koja pogoršavaju kvalitet plodova.
Potrošnja vode na evapotranspiraciju voćnjaka je sastavljena od evaporacije sa površine zemljišta i transpiracije biljaka, čija veličina zavisi od razvijenosti stabala i zasenjenosti površine zemljišta. Veličina transpiracije voćnjaka je u direktnoj zavisnosti od količine primljene solarne radijacije na lišću i tkivu biljaka, što određuje pokrovnost i uzgojni oblik.
Evaporacija iz zemljšta je u direktnoj funkciji učestalosti vlaženja površine i primenjenog načina navodnjavanja.
Potrebno je obezbediti biljke lako pristupačnom vodom u zoni aktivne rizosfere tokom perioda vegetacije. Režim navodnjavanja određuje se prema: vlažnosti zemljišta, prema stanju biljaka, najčešće prema kritičnim periodima za vodu, spoljnim promenama ili unutrašnjim fiziološkim pokazateljima.

Pri izvođenju navodnjavanja voćnjaka značajno je pitanje doziranja vode. Optimalna vlažnost u zemljištu može se postići i održavati samo onda ako se stručno raspolaže vodom u zoni rizosfere. Ako se navodnjava češće nego što je potrebno, dolazi do većeg doziranja vode i do problema navodnjavanja, loše aeracije i gušenja korena.

Ako se ređe navodnjava i time dodaje manja količina vode od potrebne, ne može se postići visoka i kvalitetna voćarska proizvodnja.
Za stručno doziranje vode potrebno je pri svakom navodnjavanju pravilno odrediti:
– normu navodnjavanja
– trenutak početka navodnjavanja

Norma navodnjavanja (mm) zavisi od gajene kulture i zemljišta.
Dubina zemljišta koju treba navlažiti zavisi od dubine korenja, odnosno od vrste kulture i fazi razvoja biljke. Normom navodnjavanja treba navlažiti zemljište do poljskog vodnog kapaciteta (PVK). Za lakša (peskovita) zemljišta potrebna je manja norma navodnjavanja nego za teža (glinovita) zemljišta . Međutim, peskovita zemljišta treba češće navodnjavati nego glinovita, jer biljke trebaju jednake količine vode bez obzira na zemljište na kojem se uzgajaju.
Dubina vlaženja pri navodnjavanju (m) za šljivu , jabuku, breskvu , krušku, marelicu iznosi 0.40-0.60 m.
Trenutak početka navodnjavanja određuje se u praksi na nekoliko načina:
– Spoljnim morfološkim promenama na voćkama
– procenjivanjem vlažnosti u zemljištu
– kritičnim periodima voćke za vodu
– određenim turnusom navodnjavanja
– merenjem vlažnosti zemljišta
– unutarnjim fiziološkim promenama voćke
Preporuka za određivanje trenutka početka navodnjavanja pomoću:
– merenja vlažnosti zemljišta
– svakodnevnog utroška vode
Na terenu merenje vlažnosti zemljišta vrši se tenziometrima, neutronima i gama zracima, elektrometrijskim merenjem i vlagomerom.
Vlagomeri u voćnjacima predstavljaju nov način merenja. Vlagomeri mere vlažnost u svakom trenutku, pri uzgoju svih kultura i na svim zemljištima .
Obračunavanje svakodnevnog utroška vode u stvari je bilansiranje vode u zemljištu , na temelju priliva i utroška vode tokom vegetacionog perioda.
Bilansiranje vode može se obaviti na nekoliko načina, a jedan od njih je pomoću koeficijenta navodnjavanja.
Koeficijent navodnjavanja predstavlja količinu vode u mm koja se troši po jednom stepenu srednje dnevne temperature vazduha (mm/1 stepen Co).