Kolika je opasnost do izmrzavanja ozimih strnih žita u Pčinjskom okrugu – Nada Lazović-Djoković

Pšenice se nalaze različitim fazama razvoja: u fazi 3 lista – početak bokorenja (setva prva polovina oktobra) pa sve do faze nicanja (setva krajem novembra). Vrlo niske temperature početkom januara su mogle da naštete kasnim setvama. Što se tiče ječmova oni su generalno ušli u zimu u odličnoj kondiciji, međutim, golomrazice su možda napravile štetu. Snabdevenost zemljišta zimskom vlagom je loša.Značajno za oštećenja od niskih temperature na ozimoj pšenici:

Najveće štete nastaju kada je zemljište suvo.
Suvo zemljište se greje i hladi šest puta brže od vlažnog.
Sa pojavom vetra i suše povećavaju se oštećenja.

Prema literaturnim podacima, bez snežnog pokrivača, izmrzavanje može da nastupi ako se temperature vazduha spuste na:

pšenica ispod -20°C (-25°C)
ozimi ječam ispod -15°C (-20°C)

Prisustvo i ponavljanje temperature od -200 do -250C u uslovima dubokog snežnog pokrivača (ispod snega niske temperature se može smanjiti za 10-15-200C u zavisnosti od debljine snežnog pokrivača).Otpornost ozime pšenice na niske temperature zavisi od od vise uzročnika od kojih su najvažniji kaljenje (priprema) biljaka, uzrast i faza razvića. Za uspešno proticanje kaljenja ozime pšenice u jesen su potrebna dva osnovna činioca: smanjena temperature (+70C) i visok intenzitet osvetljlenja. Ovi uslovi su bili karakteristični za novembar mesec u uslovima gde dnevna temperatura ne prelazi +100C (ili čak +150C) u toku dana , a noću ne pada ispod 00C, što omogućuje pšenici da nakuplja veće količine šećera i postaje otporna na zimu. , Kod useva koji su na vreme posejani i u dobroj kondiciji, činjenica je da su biljke maksimalno iskaljene (dugo traju hladni dani, koji nisu bili prekidani dužim toplim periodima),medjutim kod useva koji su posejani van optimalnih rokova u novembru zaista će biti neophodno da utvrdimo procenat štete.. Da li će i u kojoj meri da dođe do izmrzavanja zavisi od učestalosti i dužina ekstremno niskih temperatrura, naglih otopljavanja i smrzavanja, sorte/hibrida, razvijenosti useva (kasne setve, slabiji usevi su osetljiviji), ishranjenosti mladih biljaka (pre svega sa fosforom i kalijumom)…Ako se sve ovo uzme u obzir možemo reći, na osnovu trenutne situacije da postoji realna opasnost od oštećenja pre svega useva pšenice pa i ječma posejanih u drugoj polovini novembra meseca( pošto ima dosta parcela pod pšenicom koja je sada u fazi nicanja ili prva dva lista i na ovim njivama treba očekivati štete od zimskih mrazeva a naročito su ugroženi lokaliteti gde nema snežnog pokrivača ili je on tanji od 3-4cm.Prilikom obilaska useva, kada uklonimo snežni pokrivač, možemo naići na sledeće slike razvijenosti useva u Pčinjskom okrugu ( na min. 70% površina).