U našim klimatskim uslovima, jedan od ograničavajućih faktora za zimsku proizvodnju jeste nedostatak svetlosti.
Prema tome sa ranom zimskom proizvodnjom započeti krajem januara i početkom februara, tako da je početak berbe najčešće gajenih biljnih vrsta onda kada već ima dovoljno sunčeve svelosti.U regijama gde ima dovoljno sunčeve svetlosti, početak proizvodnje paradajza je u septembru ili oktobru, početak berbe je u decembru a bere se do jula. Zbog investicija i utroška energije dodatno, odnosno dopunsko osvetljenje zaštićenog prostora se koristi u proizvodnji, cveća, rasada, a poslednjih desetak godina i u proizvodnji povrća.Period dopunskog osvetljenja je 2 do 3 meseca, a cilj je da se obezbedi 13 do 16 sati odgovarajuće svetlosti.
Primena svetlosti odgovarajuće jačine, osvetljenja i talasne dužine, u trajanju koje je neophodno za odgovarajuće etape organogeneze i stadijume rasta je od ključog značaja za postizanje rasada biljaka koje će moći da iznesu prinos koji odgovara njihovom genetičkom potencijalu.
Kombinacijom svetlosti različitih talasnih dužina, kao i dužinom trajanja osvetljenja, biljke se mogu delimično održavati u vegetativnom ili generativnom stanju u zavisnosti od potreba proizvodnje. Teoretski zadržati biljku u vegetativnom stadijumu (manipulacijom u dužini dana i talasnom dužinom) do onog trenutka kada će ona imati najoptimalnije razvijenu vegetacionu kupu i dobar habitus uopšte i koja će kao takva, kada se prevede u reproduktivnu fazu, izneti najveći prinos.
Najnovija saznanja i iskustva iz ove oblasti mogu biti primenjena u početnim fazama proizvodnje ili se može započeti ciklus proizvodnje ovih kultura bar mesec dana ranije, što će i rezultirati na kraju dobrim kvalitetom, cenom i dužim i boljim pozicioniranjem cene na tržištu.
Saznanja iz ove oblasti treba iskoristiti u cilju osnivanja regionalnih centara za proizvodnju i distribuciju ranog i kasnog rasada, a sve u cilju mogućnosti prolongiranja proizvodnje.
Mast. ing. polj. za zaštitu bilja Dušan Stojanović
Stojanović Dušan
Stojanović Dušan